Ήταν 4 Οκτωβρίου του 1887 και ώρα 4:00 μ.μ. όταν το «ΦΡΕΝΟΚΟΜΕΙΟΝ ΖΩΡΖΗ ΚΑΙ ΤΑΡΣΗΣ ΔΡΟΜΟΚΑΪΤΟΥ» με δύναμη 110 κλίνες, ανοίγει τις πόρτες του, στην Ιερά Οδό 343, στο Χαϊδάρι. Από τότε και μέχρι σήμερα, το Ψυχιατρικό Νοσοκομείο Αττικής «Δρομοκαΐτειο», με συνεχή λειτουργία παραμένει στον ίδιο χώρο και προσφέρει τις ιατρικές του υπηρεσίες σε όποιον το έχει ανάγκη.
Σύντομη ιστορία
Η ιστορία του ιδρύματος συνδέεται άρρηκτα με την ιστορία του Ζώρζη Δρομοκαΐτη, ενός εμπόρου από τη Χίο. Ο πατέρας του Ζώρζη, Χιώτης έμπορος, μετά τη σφαγή της Χίου, το 1822, θανατώθηκε και ο ίδιος μεταφέρθηκε στην Κωνσταντινούπολη για να πουληθεί ως δούλος. Σύντομα εξαγοράσθηκε από τους συγγενείς του και συνέχισε στα βήματα του πατέρα του, ταξιδεύοντας στη Βηρυτό, την Αλεξάνδρεια, τη Μασσαλία, τέλος το 1871 στη Χίο. Το 1880, συνέταξε τη διαθήκη του, με τα σημαντικότερα κληροδοτήματα να αφήνονται για την ενίσχυση του Γυμνασίου της Χίου (300.000 γαλλικά φράγκα) και τη σύσταση ενός ιδιωτικού φρενοκομείου στο ελληνικό βασίλειο (500.000 γαλλικά φράγκα).Την περίοδο εκείνη φυσικά, όταν ορίστηκε ως έδρα του νέου φρενοκομείου η Αθήνα, στην πόλη δεν υπήρχε κανένα παρόμοια ίδρυμα.
Το Νοσοκομείο ενισχύθηκε στα επόμενα χρόνια και από άλλους ευεργέτες, όπως ο Ανδρέας Συγγρός, ο Κωνσταντίνος Σεβαστόπουλος αλλά και άλλοι από τους οποίους πήραν τα ονόματά τους τα κτίριά του: Σεβαστοπούλειο, Θεολόγειο, Σπηλιοπούλειο, Βενιζέλειο κ.α.
Το Δρομοκαΐτειο ήταν ένα μεγάλο κτιριακό συγκρότημα με πολλά δέντρα γύρω του, στη μέση πεδιάδας μακριά από την πόλη (κατά την εποχή ανέγερσής του) και συνεπώς σε ένα περιβάλλον κατάλληλο για ηρεμία και χαλάρωση για τους ασθενείς του.
Η αρχιτεκτονική του Δρομοκαΐτειου έχει ως πρότυπο τα φρενοκομεία της Δυτικής Ευρώπης, και ιδιαίτερα όσα έχουν ανεγερθεί με βάση τις θεωρίες του Γάλλου ψυχιάτρου Jean Etienne Dominiques Esquirol (1772-1840). Ήταν οικοδομές ενός ή δυο ορόφων, κτισμένες σύμφωνα με τους τότε ισχύοντες κανόνες υγιεινής. Υπήρχαν δύο πτέρυγες, απομονωμένες με κήπο μεταξύ τους. Η μία πτέρυγα προορίζεται για τους ασθενείς της πρώτης και της δεύτερης «τάξης», για όσους δηλαδή καταβάλλουν τα υψηλότερα νοσήλια. Σε αυτούς διατίθενται, ατομικά δωμάτια και αποκλειστικό νοσηλευτικό προσωπικό.
Η δεύτερη πτέρυγα προορίζεται για τους φρενοβλαβείς της τρίτης και τέταρτης τάξης νοσηλίων, οι οποίοι διαβιούν σε κοινούς χώρους, ενώ στους ίδιους χώρους στεγάζονται και οι άποροι. Η καταβολή νοσηλίων και ο διαχωρισμός των ασθενών στο φρενοκομείο με βάση το ύψος του χρηματικού ποσού που καταβάλλουν αποτελεί βασικό χαρακτηριστικό της ιστορίας του θεσμού κατά τον 19ο αιώνα.
Το Ίδρυμα επανδρώθηκε με ιατρικό προσωπικό ειδικευμένο στην Ευρώπη, κυρίως στη Γαλλία.
Τον πρώτο χρόνο λειτουργίας του το Ίδρυμα θα φιλοξενήσει 77 ασθενείς που καταβάλλουν νοσήλια και 6 έξι απόρους ασθενείς, χάρη στο κληροδότημα Δρομοκαΐτη.
Έγραψε ο Γιώργος Σουρής για την ανέγερσή του: «Φρενοκομείον κτίζεται και στην σοφήν Ελλάδα. Ώ! Ο θεός εφώτισε τον Χιώτη τον Ζωρζή Και τώρα μέσα στου Δαφνιού την τόση πρασινάδα θα βρίσκωμε παρηγοριά και η μνήμη του θα ζη. Ώ μέγα ευεργέτημα των ευεργετημάτων Ώ μόνον οικοδόμημα των οικοδομημάτων».
Το διάστημα 1887-1903 πραγματοποιήθηκαν στο Δρομοκαΐτειο 1.392 εισαγωγές, από τις οποίες η συντριπτική πλειοψηφία ήταν άνδρες (1.053) και μόλις 339 γυναίκες! Σύμφωνα με τους μελετητές, ο αριθμός των εισαγωγών είναι ιδιαίτερα μικρός σε σχέση με τη Δυτική Ευρώπη, αλλά αυτό δε σημαίνει ότι ο αριθμός των φρενοβλαβών στην Ελλάδα ήταν μικρός. Μάλλον οι κοινωνικές προκαταλήψεις και το στίγμα του εγκλεισμού σε ένα ίδρυμα αποθάρρυναν τους συγγενείς να φέρουν εδώ τους δικούς τους.
Το Νοσοκομείο σήμερα έχει 304 ψυχιατρικές κλίνες εντός του νοσοκομείου και 205 εξωνοσοκομειακές και νοσηλεύει περίπου 2000 άτομα τον χρόνο. Το προσωπικό του αγγίζει τα 550 άτομα και περίπου 10.000 άνθρωποι εξετάζονται στα εξωτερικά ιατρεία κάθε χρόνο.
Σημαντικοί τρόφιμοι του ιδρύματος
Στο Δρομοκαΐτειο νοσηλεύτηκαν –εκτός από τους απλούς, «ανώνυμους» πολίτες- και κάποιοι σημαντικοί λογοτέχνες όπως ο Γεώργιος Βιζυηνός, ο Άριστος Καμπάνης, ο Ρώμος Φιλύρας, ο Μιχαήλ Μητσάκης, ο Δημήτριος Βικέλας, οι ζωγράφοι Ανδρέας Κρυστάλλης, Βαλεντίνος Ίλβες, Μόσχος, Aριστείδης Λάμδας, Νικόλαος Τράγκας, Εμμανουήλ Λαμπάκης, Κωνσταντίνος Πανώριος και άλλοι.
Ένα ιδιότυπο μουσείο
Μέσα στο χώρο του Ψυχιατρείου υπάρχει ένα ιδιαίτερο και διαφορετικό Μουσείο, το Μουσείο Νοσοκομειακών Αντικειμένων. Ιδρύθηκε το 1995 και εκεί εκτίθενται ιατρικά και φαρμακευτικά αντικείμενα όπως και αντικείμενα που έχουν εγκαταλείψει εκεί οι ασθενείς (συγγράμματα λογοτεχνών, ποιήματα, επιστολές) και έργα ζωγράφων που νοσηλεύτηκαν εκεί.
Πληροφορίες
-Βαγγέλης Καραμανωλάκης, «ΤΟ ΔΡΟΜΟΚΑΪΤΕΙΟ ΦΡΕΝΟΚΟΜΕΙΟ: 1887-1903 ΟΨΕΙΣ ΤΗΣ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΕΝΟΣ ΙΔΡΥΜΑΤΙΚΟΥ ΘΕΣΜΟΥ».
-www.dromokaiteio.gr
