Όταν οι συνθήκες σε αποκόπτουν βίαια από το σπίτι σου, τον τόπο σου, την πατρίδα σου, προσπαθείς να πάρεις μαζί σου όσα μπορείς περισσότερα, τα καθημερινά σου αντικείμενα, όλα εκείνα τα στοιχεία που σε προσδιορίζουν και που γύρω τους έχεις «χτίσει» τον προσωπικό σου μικρόκοσμο. Αυτά ακριβώς βλέπει ο επισκέπτης του Μουσείου Μικρασιατικού Πολιτισμού στο Αιγάλεω. Και βιώνει τις μνήμες (τις σκληρές μνήμες του ξεριζωμού) μέσα από τα αντικείμενα. Τις μνήμες των ανθρώπων εκείνων που ξεριζώθηκαν από τη Μικρά Ασία χωρίς τη θέλησή τους και μεταφέρθηκαν ως πρόσφυγες στην Ελλάδα.

Επισκεφτήκαμε το Μουσείο Μικρασιατικού Πολιτισμού στη οδό Καραϊσκάκη 2-4 στο Αιγάλεω, που εγκαινιάστηκε το 2010. Ακόμα και ο χώρος του είναι ιδιαίτερος αφού στεγάζεται σε δύο ανακαινισμένες προσφυγικές κατοικίες (οι οποίες παραχωρήθηκαν για το σκοπό αυτό με ομόφωνη απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου, επί δημαρχίας του Δημήτρη Καλογερόπουλου). Το όραμα ίδρυσής του ανήκει στα μέλη του Συλλόγου Μικρασιατών Αιγάλεω «Νέες Κυδωνίες», που θέλησαν να στεγάσουν τα αντικείμενα και τα ιστορικά τεκμήρια των προσφύγων που κατοίκησαν στην περιοχή από το 1922 και μετά.

Μικρή ιστορική αναφορά
Για να κατανοήσει κανείς τι ακριβώς βλέπει σε ένα μουσείο, πρέπει να γνωρίζει τα ιστορικά γεγονότα με τα οποία σχετίζονται τα εκθέματά του, τις ιστορικές συνθήκες που προσδιόρισαν τους ανθρώπους αναφοράς, τα αντικείμενά τους, τις εργασίες τους, την κοσμοθεωρία τους. Στο Αιγάλεω η ιστορία μιλά από μόνη της. Και είναι η ιστορία των προσφύγων της Μικράς Ασίας. Πιο συγκεκριμένα:
Τη δεκαετία του 1920 στην περιοχή συγκεντρώθηκαν πρόσφυγες από πολλές περιοχές της Μικράς Ασίας (Αϊβαλί, Σμύρνη, Πέργαμο, Πάνορμο, Αλάτσατα, Αττάλεια, Φιλαδέλφεια κλπ). Μέχρι εκείνη τη στιγμή οι μοναδικοί κάτοικοι ήταν μερικές εκατοντάδες εργατών του τοπικού πυριτιδοποιείου και ορισμένοι καλλιεργητές γης, από τα κτήματα του Βοτανικού.
Έτσι με την άφιξη των προσφύγων δημιουργήθηκαν οι πρώτοι οργανωμένοι κοινωνικά και πολιτιστικά πυρήνες. Στην κοινότητα εκείνη δόθηκε τότε η συμβολική ονομασία Συνοικισμός Αγίου Σάββα-Νέες Κυδωνίες, σε ανάμνηση των Κυδωνιών της Μικράς Ασίας από όπου προέρχονταν πολλοί από τους πρόσφυγες που εγκαταστάθηκαν εκεί. Στους νεοφερμένους πρόσφυγες μοιράσθηκαν οικόπεδα γύρω από την Ιερά Οδό και τον ναό του Αγ. Σπυρίδωνα και ανεγέρθηκαν 378 κατοικίες (από 36 τ.μ. η κάθε μία), που παραχωρήθηκαν σε αυτούς «έναντι της απωλεσθείσας περιουσίας τους στη Μικρά Ασία».

Ο χώρος του Μουσείου
Η πρώτη παρατήρησή μας από το Μουσείο Μικρασιατικού Πολιτισμού είναι ο βαθιά ανθρωποκεντρικός του χαρακτήρας. Τα εκθέματά του (ξεπερνούν τα 150 που είναι τοποθετημένα στις προθήκες του) καλύπτουν πλευρές του ιδιωτικού και του δημόσιου βίου των ανθρώπων και προέρχονται από δωρεές μελών και φίλων. Στο αρχείο του δε, φυλάσσονται πάνω από 500 αντικείμενα, που μάλιστα συντηρούνται υπό την επιστημονική επιμέλεια του Τμήματος Συντήρησης Αρχαιοτήτων και Έργων Τέχνης. Το Μουσείο είναι χωρισμένο σε θεματικές ενότητες, με βάση τις διάφορες όψεις της καθημερινής ζωής των Ελλήνων στη Μικρά Ασία. Η μαγειρική τους, τα γλυκά τους, η οργάνωση της κουζίνας, η επαγγελματική τους ζωή και οι δραστηριότητές τους, τα πλεκτά, πανέμορφα χειροποίητα αντικείμενα, τα καλαίσθητα ρούχα και κοσμήματα, τα υφαντά, όλα μας μετέφεραν στον ελληνισμό της Καππαδοκίας, του Πόντου και της Σμύρνης.
Είναι αντικείμενα που έφεραν μαζί τους. Βιβλία, νομίσματα, ρούχα, μαγειρικά σκεύη, φωτογραφίες, έγγραφα, αντικείμενα καθημερινής χρήσης και πολλά άλλα, με το καθένα να κρύβει μία προσωπική, ανθρώπινη, ιστορία. Γι’ αυτό και η συγκεκριμένη επίσκεψη ήταν τόσο συγκινητική. Ζωντάνεψε μπροστά στα μάτια μας ένας ολόκληρος χαμένος κόσμος, ένας κόσμος δραστήριος, ζωντανός, γοητευτικός. Η Αθηνά Δασκαλάκη, εκ των υπευθύνων του Μουσείου, μας ξενάγησε με τον καλύτερο τρόπο και μας πληροφόρησε για τη συνολική λειτουργία του Μουσείου. Βασικός του στόχος, εκτός των άλλων, είναι να φέρει τη νέα γενιά σε επαφή με την ιστορία και τον πολιτισμό. Να μάθουν τα παιδιά για την ιστορία των παππούδων τους, να δουν τα κειμήλια που έφεραν μαζί τους. Γι’ αυτό διοργανώνουν ξεναγήσεις, ποικίλα εκπαιδευτικά προγράμματα και συνεργασία με εκπαιδευτικούς φορείς πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, φοιτητές και πολλούς άλλους.

Η επίσκεψη στο Μουσείο είναι δωρεάν. Εάν θέλετε κι εσείς να το επισκεφθείτε τηλεφωνήστε στον κ. Γιάννη τηλ: 6944315227 ή στην κ. Ντίνα τηλ: 6932400228