Έγραψε ο Έντγκαρ Άλαν Πόε ορίζοντας την ποίηση: «Η ποίηση είναι σκέψεις που αναπνέουν και λέξεις που καίνε». Ακούγοντας τα τραγούδια του τραγουδοποιού Σταμάτη Μορφονιού, από το Περιστέρι, νιώθεις αυτό το «κάψιμο» και την αναπνοή, μία αναπνοή δυνατή, μια ανάσα καυτή που σε ταράζει και κινητοποιεί σκέψη και συναίσθημα. Οι στίχοι λοιπόν μετουσιώνονται σε ποίηση ακριβώς μέσα απ’ τη διαδικασία αυτή, την κινητοποίηση συναισθημάτων, την πρόκληση μιας «έκρηξης» μέσα σε νου και καρδιά. Δεν μπορείς να παραμείνεις ασυγκίνητος ούτε από τον ιδιαίτερο στίχο, ούτε από τη μουσική του Σταμάτη, που άλλοτε είναι σκληρή, αυθεντική ροκ, άλλοτε γλυκιά μπαλάντα, άλλοτε καλή «λαϊκή» μελωδία. Τόσο πολύπλευρη και πολύπτυχη, όσο και ο συνθέτης της. Μα σίγουρα τόσο ουσιαστική και πραγματική. Συνάντησα τον Σταμάτη σε έναν χώρο ιδιαίτερο, θελκτικό και με γνήσια καλλιτεχνική αύρα. Στο Music Row Studio , των δισκογραφικών παραγωγών Αντώνη και Δημήτρη Παπαβομβολάκη, στο κέντρο του Περιστερίου. Περιστοιχισμένοι από μουσικά όργανα, κάναμε μια κουβέντα ουσιαστική, αληθινή, με φιλοσοφικές προεκτάσεις, μέρος της οποίας θα παρουσιάσω (τα στενά όρια του χώρου, με αναγκάζουν να περιορίσω τα καταγραφέντα, όχι όμως και τα λεχθέντα, που θα παραμείνουν ως άυλη παρακαταθήκη μέσα μου).

Πότε ξεκίνησες να γράφεις; Πώς καταλαβαίνει κανείς ότι θέλει μέσω μιας ορισμένης μορφής τέχνη να «μιλήσει» σε κοινό;
Γράφω από πολύ μικρός, από τότε που ήμουν πιτσιρικάς, ίσως και του δημοτικού. Κάποια στιγμή καταλαβαίνεις ότι δεν έχεις άλλη επιλογή. Δεν το διαλέγεις, σε διαλέγει εκείνο. Δεν έχω διαλέξει ή σχεδιάσει ποτέ τι ή πότε θα το γράψω. Απλά κάνω ησυχία, για να ακούσω αυτό που βγαίνει από μέσα μου. Σαν να συμβαίνει κάτι μέσα σου που δεν μπορείς να ελέγξεις, το μόνο που έχεις να κάνεις είναι να παραδοθείς.

Το ίδιο συμβαίνει και με τη μουσική; Γράφεις μαζί στίχους και μουσική;
Στο 90% γράφω μαζί στίχους και μουσική. Τυχαίνει πολλές φορές να γράψω κάτι και να νιώθω ότι για να το ολοκληρώσω πρέπει να κρατώ στα χέρια την κιθάρα, ακόμη κι αν δεν παίξω μουσική. Είναι μία ενότητα, δεν μπορείς να το διαχωρίσεις. Σπάνια συμβαίνει να γράψω μόνο στίχο, αλλά συνήθως γεννιούνται μαζί.

Τι σε κινητοποιεί να γράψεις; Ακούς ή βλέπεις κάτι ως γεγονός, ως κατάσταση ως συναίσθημα;
Δεν είναι κάτι συγκεκριμένο. Πρέπει να μπεις, να «ματώσεις», να αισθανθείς, να γελάσεις, να ανοίξεις πληγές, να μοιραστείς και να ακούσεις σκέψεις άλλων και μ’ έναν μαγικό τρόπο έρχεται η στιγμή που ξεχύνεται μέσα σου ένα ποτάμι, που δεν μπορείς να ελέγξεις. Είναι στα όρια του μεταφυσικού. Υπήρχαν φορές που δεν ήθελα να γράψω, αλλά δεν μπορούσα να κάνω αλλιώς. Γίνεσαι ένας δρόμος να περάσει κάτι από μέσα σου, αλλιώς θα γίνεις αδιέξοδο και θα σπάσει πάνω σου. Το να ζεις, να υπάρχεις, να σκέφτεσαι, το να βουτάς βαθιά στην ψυχή σου, αυτά σε κινητοποιούν.

Ποιες είναι οι μουσικές επιρροές σου;
Πάντα με γοήτευε ο σκληρός ήχος της ροκ, με συνέπαιρνε και με εντυπωσίαζε από μικρός. Οι Stones, οι Doors, οι Zeppelin ήταν τα πρώτα μου ακούσματα.

Από ελληνική μουσική;
Ο Παύλος Σιδηρόπουλος είναι ένας καλλιτέχνης που πάντα με άγγιζε βαθιά, τόσο η στιχουργική του, όσο και ο τρόπος που έγραφε τη μουσική του. Ο Παύλος ήταν ροκ εν ρολ. Ένας γνήσιος εκπρόσωπος της ροκ που έριξε τα τείχη και πάνω σε σκληρό ήχο ακούσαμε καλό, ποιητικό στίχο. Ο Γιάννης Αγγελάκας επίσης είναι ένας εξαιρετικός καλλιτέχνης που χωρίς φόβο, χωρίς να κουράζεται, συνεχίζει δοκιμάζοντας νέα πράγματα. Αυτό είναι εξαιρετικό, όπως και ο τρόπος που χειρίζεται τη διαδρομή του. Ο Αγγελάκας δεν φοβήθηκε ποτέ. Άλλωστε αυτό είναι η ροκ, δεν είναι ασφάλεια. Και φυσικά ο Νικόλας ο Άσιμος και υπάρχουν πολλοί. Ευτυχώς υπάρχουνε πολλοί.

Κάποια τραγούδια σου είναι «σκληρά», με οξύ στίχο και κάποια άλλα γλυκά και ερωτικά ή με στοιχεία λαϊκά. Ποιο σε εκφράζει περισσότερο;
Δεν είμαστε μονοδιάστατοι. Προσπαθώ να καταγράφω τον τρόπο με τον οποίο υπάρχω κάθε στιγμή. Αν αυτό που βγαίνει είναι θυμός, θα το πω άφοβα, χωρίς να με λογοκρίνω, αν είναι έρωτας, χάδι, αέρας και φως θα κάνω το ίδιο, ούτε θα φοβηθώ τον λαϊκό ήχο. Μας την πέφτουν από παντού να λογοκριθούμε και να είμαστε «κάπως», στην τέχνη δεν θα βάλω τέτοια όρια. Δεν προτιμώ κάτι περισσότερο από τα άλλα. Μου αρέσει να είμαι ειλικρινής και ό,τι γράφω είναι η αλήθεια μου τη δεδομένη στιγμή, αυτό έχω να καταθέσω στον κόσμο. Η μόνη στιγμή που δεν μ’ ενδιαφέρει ούτε να αγαπηθώ, ούτε να είμαι αποδεκτός, η μόνη στιγμή που δεν υπάρχει ο άλλος κόσμος είναι όταν γράφω. Είμαι μόνο εγώ και το χαρτί. Η μοναδική στιγμή σ’ αυτή τη ζωή που είμαι απολύτως ελεύθερος. Και μιας και το συζητάμε βαθύτερα, εκείνη την στιγμή δεν ξέρω καν αν είμαι εγώ. Νομίζω πως κάτω από συγκεκριμένες συνθήκες γίνεσαι ένας καλός αγωγός, που από μέσα σου περνάνε πράγματα από έναν άλλο κόσμο, αόρατο.

Πώς ορίζεις την τέχνη;
Είναι ένα ξεγύμνωμα του εαυτού μας, ένας πανέμορφος τρόπος να ξεγυμνωθούμε, να φτάσουμε στα βάθη της ψυχής μας και να σπρώξουμε και τους άλλους να κάνουν το ίδιο, είτε μέσω ταύτισης, είτε με τον δικό τους μοναδικό τρόπο.

Πόσο εύκολο ή πόσο επίπονο είναι να δεις μέσα σου; Γιατί για μένα φαντάζει ιδιαίτερα δύσκολο να φτάσω στην «αλήθεια» μου...
Δεν είναι εύκολο να δεις την αλήθεια κατάματα. Επιζητούμε να κρυφτούμε από τον καθρέφτη μας χρόνια τώρα. Κάποιοι άνθρωποι κατορθώνουν να ζουν ως ψεύτες, για όλη τους τη ζωή. Είναι λοιπόν δύσκολο, αλλά είναι ο δρόμος για την ευτυχία. Ο τρόπος να φτιάξουμε έναν όμορφο, καλύτερο κόσμο.

Θα λάβω ως «πάσα» αυτό που τώρα είπες και θα σε ρωτήσω πώς, με ποιον τρόπο θα φτιάξουμε έναν πιο όμορφο κόσμο;
Δεν έχω την απάντηση. ‘Ίσως πρέπει απλά να τα βρούμε μεταξύ μας. ‘Εξω παλεύουν όλοι με όλους. Κάποιοι πιο θρασείς, χύνουν και αίμα άλλων, δεν αστειεύονται.
Να συμφωνήσουμε, να ανακαλύψουμε τι μας έχει φέρει παγκόσμια μέχρι αυτό το χάλι που βιώνουμε σήμερα. Η ανθρωπότητα εδώ και αιώνες ζει σε μία ομαδική παράκρουση, σε μια ανίατη ασθένεια. Η μανία για το κέρδος, την ιδιοκτησία, τη δύναμη και την εξουσία κυριαρχούν. Η κατάντια αυτού του κόσμου είναι πως βάλαμε τα ασήμαντα για σημαντικά. Ο καπιταλισμός απέτυχε με χίλιους τρόπους. Γεννά φτωχούς και δικαιολογεί ανθρώπινες απώλειες. Το 2% του παγκόσμιου πληθυσμού έχει το 90% του παγκόσμιου πλούτου. Γεννιέται λοιπόν φόβος και με πρώτη ύλη το φόβο, γεννιέται ο φασισμός, για τον οποίο αναρωτιόμαστε εκ των υστέρων υποκριτικά πώς γιγαντώθηκε. Γιγαντώθηκε επειδή τους τάιζαν στο στόμα. Εκτρέφουν φίδια και μας υπόσχονται πως δεν θα μας δαγκώσουν. (Σ.Σ: Εδώ μου ήρθαν στο μυαλό οι στίχοι του νέου του τραγουδιού, Η βία των κουστουμιών, «Βία είναι τα κράτη σας, Βία είν’ οι μισθοί σας, Βία είναι οι τράπεζες, Βία είναι οι στρατοί σας»). Θα μου πεις, η απάντηση είναι ο Κομμουνισμός; Σε όλο αυτό, η απάντηση είναι μία: η αλληλεγγύη. Και να ορθώσουμε ανάστημα απέναντι στην αδικία, όπου εμφανίζεται. Γιατί έχει αίμα μπροστά. ‘Έχει κι άλλο αίμα. Είναι αλυσίδα. Ο Καπιταλισμός φέρνει φτώχεια, η φτώχεια φέρνει φόβο, ο φόβος ταΐζει τον φασισμό, ο φασισμός φέρνει τη βία και η βία φέρνει αίμα. Δεν βλέπω μαζική αντίσταση σε αυτό. ‘Η όλοι ή κανείς. Ακόμα και πλούσιοι, θα ζουν σε πλουμιστά μπουντρούμια. Δεν θα μπορούν να βγουν καν έξω. ‘Ήδη κάποιοι δεν μπορούν. Δεν το βλέπουν; Εμείς να ‘μαστε καλά στο σπιτάκι μας και τα υπόλοιπα θα μας τα πει ο ΣΚΑΪ. Κατάλαβες;. Σκότωσαν οι φασίστες τον Παύλο τον Φύσσα και μας είπαν πως «τον σκότωσαν για το ποδόσφαιρο». Το ίδιο και πριν δύο μήνες, με τον Ζακ. Τον σκοτώσαν στο ξύλο οι νοικοκυραίοι, υπήρχαν δέκα θεατές γύρω γύρω, δέκα μπάτσοι τον κλωτσάγανε ενώ αιμορραγούσε απ’ το κεφάλι και κανείς δε μίλησε. Αυτή είναι η εικόνα της κοινωνίας. Αυτός είναι ο καθρέφτης μας. Αυτό έχουμε γίνει. Με αυτό έχουμε να κάνουμε. ‘Ορθωσε ανάστημα. Στάσου δίπλα σε όποιον πονάει, γιατί πονάς κι εσύ την ίδια στιγμή. Τσάκισε το θηρίο όπου το πετυχαίνεις, θα μεγαλώσει.

Όλο αυτό όμως δεν χρειάζεται Παιδεία; Αυτό με τρομάζει πιο πολύ απ’ όλα.
Έχεις δίκιο, συμφωνώ απολύτως με αυτό που λες. Αυτή η άρρωστη αλυσίδα που σου περιέγραψα πριν, έχει μόνο ένα αδύναμο κρίκο. Την Παιδεία. Μόνο εκεί μπορούμε να επενδύσουμε.

Τι λες, πάμε πίσω στα μουσικά σου; Ένα από τα πρώτα τραγούδια σου που άκουσα ήταν το Λύκε λύκε «Μα όσοι φοβήθηκαν να κάνουν το ταξίδι, όσοι φοβήθηκαν το δάσος είπαν πως, έξω απ’ τα μονοπάτια που υπάρχουν ήδη, υπάρχει μόνο αυτός ο λύκος, κι είν’ κακός».
Υπάρχει ένα μονοπάτι που κανείς δεν μας έχει δείξει, ένας δρόμος που πρέπει να ανακαλύψουμε μόνοι μας. Είναι τρομερό το πώς μας ποτίζουν με φόβο, ήδη μέσα από τα παραμύθια, από παιδιά. Ο λύκος ήταν πάντα ένα σύμβολο τρόμου, αυτό που υπάρχει έξω από το μονοπάτι και μας απειλεί. Για να μην φύγουμε από το μονοπάτι, να μην δούμε τι υπάρχει εκεί έξω. Όμως υπάρχουν πράγματα εξαίσια, υπέροχα, υπάρχουν βουνά, δάση, πεδιάδες, μπορούμε να βγούμε σε ένα ξέφωτο, να τρέξουμε, να γελάσουμε, να ερωτευτούμε, να αγαπηθούμε, να πάμε εκεί που είναι η φύση μας. Στα δικά μας μονοπάτια. Αρκεί να πάμε εκεί.

Η τέχνη μπορεί να προσφέρει κάτι απέναντι σε ό,τι ζούμε σήμερα;
Πολλές στιγμές με απασχολεί αυτό που ρωτάς τώρα. Καμιά φορά αναρωτιέμαι, έχει νόημα αυτό που κάνω εγώ, για παράδειγμα; Καμιά φορά αισθάνομαι σαν τον τρελό του χωριού που φωνάζει σε ώρες κοινής ησυχίας. Νομίζω ότι ακόμα και η πιο μικρή αλλαγή, μπορεί ταυτόχρονα να είναι και η πιο μεγάλη. Το ελάχιστο είναι και το άπειρο ταυτόχρονα, μπορεί κάτι να ξεκινήσει ως αφορμή και να καταλήξει σε μια υπέροχη καταιγίδα. Ένας στίχος, ένα τραγούδι μπορεί να κινητοποιήσει συναισθήματα και διαδικασίες. Είναι η ευθύνη απέναντι στον κόσμο αυτό, να κάνουμε ο καθένας κι από κάτι. Δεν ξέρω τι και πόσα μπορεί να αλλάξει, αλλά ας κρατήσω ένα ψέμα στο κεφάλι μου. Αν είναι ψέμα. Μην περάσουμε έτσι απ’ αυτό τον κόσμο. Ακόμα και αν δεν καταφέρουμε κάτι, θα έχουμε κάνει το καλύτερο που γινόταν.

«Μην ψάχνεις νικητές, κανείς δεν θα νικήσει. Μην ψάχνεις για χαμένους, κανείς δεν θα χαθεί / Στον πόλεμο ο δειλός, φοβάται να πολεμήσει, στον έρωτα ο δειλός, φοβάται να παραδοθεί» (από το τραγούδι «Για Όσα Θες Να Κρύψεις»).
Ο έρωτας είναι μια μορφή αντίστασης. Ακόμα και τον έρωτα, τον ζούμε με φόβο. Φοβόμαστε μήπως φανερωθούμε. Πρέπει να γκρεμίσουμε τα τείχη μας, να παραδοθούμε, να ζήσουμε πραγματικά. Αυτό περιγράφει το τραγούδι.

Ας αλλάξουμε κλίμα και ας συνεχίσουμε με τα πιο...δικά μας. Μεγάλωσες στο Περιστέρι;
Ναι, βέβαια, Περιστεριώτης είμαι. Εδώ είναι το πατρικό μου. Για μένα υπάρχουν δύο διαφορετικές πλευρές στο Περιστέρι. Αυτή που φτάνει έως τον πεζόδρομο του Μπουρναζίου και η άλλη πλευρά από εκεί και μέχρι τη γέφυρα, το ποτάμι. Αυτή είναι η βιομηχανική ζώνη, ένας άλλος κόσμος. Έχω μεγαλώσει ακριβώς στο σύνορο των δύο διαφορετικών πλευρών, σε ένα στενό κάτω απ’ τον πεζόδρομο και αυτή τη μικρή περιοχή μέχρι τη γέφυρα, την αγαπώ πολύ. Εκεί περπατάω, εκεί σκέφτομαι, σε αυτά τα μικρά στενάκια.

Έχεις, είχες ποτέ στέκια;
Δεν έχω στέκια, δεν μου ταιριάζει να είμαι συνεχώς σε ένα μέρος. Προτιμώ να περπατάω, να αλλάζω. Το Πατατράκ ήταν ένα από τα μέρη που πήγαινα συχνά παλαιότερα. Το τωρινό μου «στέκι» είναι εδώ που είμαστε τώρα, το Music Row Studio. Είναι ο χώρος απ’ τον οποίο βγαίνει ό,τι συμβαίνει καλλιτεχνικά. Εδώ νιώθω απόλυτα ελεύθερος να εκφραστώ, να τραγουδήσω, να παίξω, να γελάσω, τα τελευταία 7-8 χρόνια. Επί τη ευκαιρία, πες μου για τα μουσικά σου νέα, τι ετοιμάζετε αυτή την περίοδο; Έχουμε έτοιμο έναν 2ο δίσκο. Ήδη έχουν ανέβει στο YouTube 2 από τα 10 κομμάτια, στο ελεύθερο κανάλι «Music Row Showcase» και τις επόμενες μέρες θα έρθουν και τα υπόλοιπα. Υπάρχει πλάνο και για επόμενους δίσκους. Και με την ευκαιρία να πω ένα μεγάλο ευχαριστώ –αν και στα αδέρφια δεν λες ευχαριστώ-, στον Αντώνη και τον Δημήτρη, για όλα, για τον υπερήφανο μικρόκοσμό μας, το αντάρτικό μας, για όσα δημιουργούμε.

Σχεδιάζεις κάποια ζωντανή εμφάνιση;
Ετοιμάζουμε πολλά πράγματα, αλλά με τους δικούς μας ρυθμούς. Σίγουρα από το νέο χρόνο. Αυτό όμως που τώρα θέλω να μοιραστώ είναι η συμμετοχή μου το Σάββατο 8/12 στο Κύτταρο, στο live που πραγματοποιεί κάθε χρόνο η μπάντα του Παύλου Σιδηρόπουλου, οι Απροσάρμοστοι, σε μία γιορτή για τον πρίγκηπα της ελληνικής ροκ. Φέτος έχω την τεράστια τιμή να είμαι προσκεκλημένος και να πω 4-5 τραγούδια του Παύλου. Είναι ό,τι πιο κοντινό μπορώ να έχω μαζί του και με συγκινεί βαθιά.

Με την υπόσχεση ότι θα είμαι κι εγώ εκεί, στο Κύτταρο, κλείσαμε την κουβέντα μας. Να σημειώσω για το τέλος ότι είχα την τεράστια χαρά να μου παίξει ο Σταμάτης ένα νέο ακυκλοφόρητο τραγούδι, παίρνοντας αυθόρμητα την κιθάρα στα χέρια του. Αυτά είναι τα προνόμια της δημοσιογραφικής ιδιότητας, όταν πραγματώνεται παρέα με πραγματικούς φίλους.
Σ’ ευχαριστώ Σταμάτη. Ευχαριστώ και το Music Row Studio για τις φωτογραφίες και την γλυκιά -μετά ρακής- φιλοξενία.
Η εικόνα ίσως περιέχει: 1 άτομο, γυαλιά και εσωτερικός χώρος