Του Αλέξανδρου Λαλάκου
Υπάρχουν πολλοί συλλέκτες, άνθρωποι της διπλανής πόρτας, που έχουν το πάθος να συλλέγουν αντικείμενα. Αντικείμενα που καταγράφουν την παγκόσμια ιστορία αλλά και της ίδιας της χώρας μας. Ο Στράτος Κλήμου είναι ένας απ’ αυτούς. Ένας «ρομαντικός» συλλέκτης που εδώ και πάρα πολλά χρόνια συλλέγει αντικείμενα που αφορούν τους ολυμπιακούς αγώνες. Μετάλλια, δάδες και ό,τι άλλο αφορά τους αγώνες που οργανώνονται ανά τετραετία στον κόσμο. Είναι συγκινητικό να βλέπεις τη δάδα που κρατούσε ο αθλητής κατά τη διάρκεια των ολυμπιακών αγώνων του 1936 στη ναζιστική Γερμανία αλλά και τη δάδα της ελληνικής ολυμπιάδας το 2004. Και είναι ευχάριστο που υπάρχουν αυτοί οι άνθρωποι που με μεράκι συλλέγουν ιστορικές μνήμες, για να τις μεταβιβάσουν στις επόμενες γενιές.
Συνάντησα τον κ.Κλήμου στην αίθουσα του δημαρχείου Περιστερίου, όπου οργανωνόταν οι έκθεση «Ολυμπιακές δάδες- 1936-2020». Αφού με ξενάγησε στην έκθεση, κάτι που εξάλλου το έκανε με όλους τους επισκέπτες, μου μετέφερε τον ενθουσιασμό του και την αγάπη για τα εκθέματα, σύντομα μιλούσαμε σαν δυο παλιοί καλοί φίλοι, με αποτέλεσμα την παρακάτω συνέντευξη.
-Πότε και πώς ξεκίνησες να συλλέγεις ενθύμια από τους Ολυμπιακούς αγώνες ;
Πριν από τριάντα χρόνια περίπου και ξεκίνησα από μία καρφίτσα της διεκδίκησης των Ολυμπιακών του 1996. Κάποια στιγμή ήρθε η δεύτερη, η τρίτη, η τέταρτη και έτσι συνέχισα να μαζεύω καρφίτσες. Ένα πρωί, σου πέφτει ένα μετάλλιο, αρχίζεις να ενδιαφέρεσαι για μετάλλια και ξαφνικά βρίσκεσαι με ένα χόμπι ή μια αρρώστια που δεν γιατρεύεται ποτέ.
-Πού βρίσκεις τα συγκεκριμένα συλλεκτικά κομμάτια;
Καταρχάς μπορεί κάποιος να τα βρει στο Μοναστηράκι, στο eBay, με τα χρόνια όμως αποκτάς επαφές με άλλους συλλέκτες, κάνεις ανταλλαγές και κάποιοι πωλητές ενδεχομένως σε ξέρουν και σε παίρνουν τηλέφωνο. Ουσιαστικά, ψάχνεις διάφορα σημεία, ορισμένες πηγές, όπως είναι οι παλιατζήδες, για να βρεις αυτό που θες..
-Βρίσκεις συλλεκτικά αντικείμενα και από τους ιδιοκτήτες;
Τα συλλεκτικά αντικείμενα κάνουν κύκλους. Οι κληρονόμοι ξέρουν την αξία τους και έχουν επαφές με εμπόρους, οι οποίοι είναι εξειδικευμένοι. Να διευκρινίσουμε πως κληρονόμος είναι για παράδειγμα ένας γιος που έτρεχε στους Ολυμπιακούς αγώνες και κράτησε μια δάδα από την Ολυμπιάδα, ώστε να την πουλήσει. Αυτά τα αντικείμενα τα πουλάνε ή στη χειρότερη περίπτωση τα πετούν. Οι γυναίκες έχουν ένα θέμα με τον χώρο και με τα πολλά αντικείμενα και είναι οι καλύτεροι φίλοι των παλιατζήδων. Μία άλλη περίπτωση, είναι να ζει κάποιος σε ένα σπίτι και όταν πεθάνει να το κληρονομήσουν κάποιοι, οι οποίοι φωνάζουν έναν παλιατζή να το αδειάσει. Εκεί μέσα λοιπόν, μπορεί να κρύβονται θησαυροί και όχι μόνο από τους Ολυμπιακούς Αγώνες.
-Σε έχουν φωνάξει ποτέ να κάνεις κάτι τέτοιο ή όχι ;
-Όχι.
- Από πόσα αντικείμενα αποτελείται η συλλογή σου ;
Αν υπολογίσω και τις καρφίτσες, είναι πάνω από 4-5 χιλιάδες. Τα αντικείμενα στη συγκεκριμένη έκθεση πρέπει να είναι γύρω στα 200. Είναι μεγάλα αντικείμενα όμως και αξιόλογα. Υπάρχουν ωστόσο, εξίσου αξιόλογα κομμάτια που δεν έχουν εκτεθεί εδώ, λόγω έλλειψης χώρου και αποθηκών.
-Υπάρχει κάποια έκθεση που να έχεις εκθέσει όλα τα κομμάτια ;
Όχι, εδώ είναι η μεγαλύτερη που έχω κάνει ποτέ.
-Εκτός από την ιστορική τους αξία στην αγορά, ποια είναι η τιμή τους ; Κοστολογούνται ακριβά ;
Όλα είναι θέμα προσφοράς και ζήτησης, οι οποίες δημιουργούνται από τον αριθμό των αντιγράφων και από την ποσότητα των κομματιών της δάδας. Υπάρχει μία δάδα που έχει μόνο 22 κομμάτια, κάτι το οποίο είναι αδύνατον να βρεθεί. Η προτελευταία πουλήθηκε 700.000 ευρώ. Επομένως, εξαρτάται εκείνη τη στιγμή από το πόσοι και ποιοι ενδιαφέρονται, πόσο δηλαδή είναι διατεθειμένοι να χτυπηθούν μεταξύ τους ώστε να ανεβάσουν την τιμή.
-Ποιο είναι το πιο σπάνιο αντικείμενο εδώ μέσα ;
Το πιο σπάνιο αντικείμενο που υπάρχει αυτή τη στιγμή, είναι μία δάδα από το Μεξικό, η οποία ήταν εξαφανισμένη για 50 χρόνια ακριβώς. Βρέθηκε στην Ισπανία από έναν φίλο συλλέκτη, με τον οποίο κάναμε μία ανταλλαγή, όπως γίνεται συνήθως μεταξύ συλλεκτών και μετά έμεινε σε εμένα, για να την πιστοποιήσω. Η δάδα αυτή ήταν αποτυπωμένη σε ένα μετάλλιο, που είχε κυκλοφορήσει για το πέρασμα της δάδας του Μεξικού από την Ισπανία. Επίσης, βρέθηκε και μία φωτογραφία του Χουάν Αντόνιο Σάμαρανκ, ο οποίος κρατούσε τη συγκεκριμένη δάδα παραλαμβάνοντας τη φλόγα στη Βαρκελώνη, οπότε πιστοποιήθηκε η δάδα. Αυτή, λοιπόν, είναι ένα μοναδικό κομμάτι, το οποίο εκτίθεται για πρώτη φορά παγκοσμίως στην έκθεση εδώ στο Περιστέρι. Με έχει εξιτάρει πάρα πολύ αυτή η ανακάλυψη, η οποία είναι κυριολεκτικά μία αρχαιολογική ανακάλυψη.
-Ο Ισπανός δεν την ζήτησε πίσω ;
Ήταν Έλληνας και μου την έδωσε εν γνώσει του. Δεν ήξερε βέβαια ότι είναι τόσο σπάνια, αλλά και εγώ του έδωσα ένα βιβλίο, σαν αυτά του 1906 που υπάρχουν μέσα σε αυτή τη συλλογή (η συγκεκριμένη συλλογή βρισκόταν στην έκθεση του Περιστερίου), το οποίο δεν είχε ευκαταφρόνητη αξία. Ωστόσο, δεν συγκρίνεται η αξία ενός μοναδικού αντικειμένου, με ένα αντικείμενο που υπάρχουν κι άλλα δύο.
-Να υποθέσω πως αυτό είναι το αγαπημένο σου αντικείμενο ή υπάρχει κάποιο άλλο;
Δεν μπορείς να ξεχωρίσεις το αγαπημένο σου. Μπορείς να πεις αν κάποια από τα αντικείμενα της συλλογής σου δεν σε ενδιαφέρουν τόσο πολύ, αλλά να διαλέξεις ανάμεσα σε αυτά που σε ενδιαφέρουν, είναι πολύ δύσκολο. Κάποιο που σου αρέσει πολύ μπορείς να το πεις. Αυτό για μένα είναι ένα εξάπτυχο (μου έδειξε ένα κομμάτι από τη συλλογή που εκτίθεται στην έκθεση) από το 1936, το οποίο απεικονίζει τις έξι μέρες των Αρχαίων Ολυμπιακών αγώνων, από παραστάσεις σε αρχαία αγγεία, το οποίο κατασκευάστηκε για να δοθεί δώρο σε επίσημους επισκέπτες στους αγώνες του Βερολίνου.
-Έχεις εκθέσει τα αντικείμενα εκτός Ελλάδος ;
Ναι, το 2018 για δυόμισι μήνες στο Τόκιο, όπου έγιναν πέντε εκθέσεις. Τρείς σε δήμους και δύο σε πανεπιστήμια: στο Πανεπιστήμιο Νιχόν, στην πόλη του Μισάτο, στην πόλη της Ιναζάουα, στο Σιντζούκου και στο Πανεπιστήμιο Οτσούμα.
Νομίζω ότι έζησα το απόλυτο όνειρο του συλλέκτη, διότι είδα τη συλλογή μου να ταξιδεύει τόσο μακριά.
-Υπήρξε ανταπόκριση από το κοινό;
Πολύ μεγάλη, 45.000 επισκέπτες καταμετρημένοι.
-Είναι γενικά έτσι οι Γιαπωνέζοι ή ήταν λόγω της Ολυμπιάδας;
Οι Γιαπωνέζοι, παρόλο που βρίσκονταν σε πολύ άσχημη κατάσταση λόγω κορωνοϊού, έδειξαν ένα τεράστιο ενθουσιασμό. Ειδικά όταν με σύστηναν σαν τον συλλέκτη της συλλογής, ζητούσαν αυτόγραφα, φωτογραφίες και υποκλίνονταν με χαρακτηριστικό τρόπο.
-Πόσο καιρό έμεινες εκεί ;
Δυόμισι μήνες.
-Και συνεχόμενα κάνατε αυτές τις εκθέσεις ;
Ναι.
-Πώς ξεκίνησε; Γιατί πήγες εκεί, στο πρότειναν οι ίδιοι ;
Είχα κάνει μια πολύ μικρή έκθεση στη Γενική Γραμματεία αθλητισμού, όπου ήμουν υπάλληλος. Το γεγονός αυτό, ακούστηκε μέσα στην υπηρεσία, το έμαθε και η πρόεδρος των Ολυμπιονικών και μέσω αυτής έφτασε και στα αυτιά του οικονομικού συμβούλου της πρεσβείας, ο οποίος με πήρε τηλέφωνο και μου πρότεινε να συνεργαστούμε. Είναι από εκείνα τα τηλέφωνα που δεν πιστεύεις στα αυτιά σου, διότι θεωρείς ότι δεν πρόκειται να γίνει ποτέ. Η απάντηση μου ήταν θετική, χωρίς να το σκεφτώ δεύτερη φορά. Κι όμως, αυτός ο άνθρωπος, ο Διονύσης Πρωτόπαπας, ο οποίος τώρα υπηρετεί στον Καναδά, έκανε το ακατόρθωτο. Επικοινώνησε με Ιαπωνικές εταιρίες, μάζεψε χρήματα, 70.000 θυμάμαι πως ήταν τότε, με τα οποία κατασκευάστηκαν οι προθήκες, πληρώθηκαν τα δικά μου έξοδα και όλα τα έξοδα μετακίνησης και μεταφοράς, διότι η Ιαπωνία είναι μία πανάκριβη χώρα. Φανταστείτε πως αν φτιάχναμε τις προθήκες εκεί, δεν υπήρχε περίπτωση να γίνει η έκθεση. Ζητήσαμε να φτιάξουμε ένα κομμάτι πλεξιγκλάς, για να στηριχτεί μια δάδα, και μας ζήτησαν όσο χρήματα κοστίζει μία ολόκληρη προθήκη.
-Χρεώθηκαν κάπου τα έξοδα αυτά ;
Όχι, ήταν με Ιαπωνικά χρήματα.
-Οι Ιάπωνες είναι γνώστες του αρχαίου πολιτισμού ;
Οι άνθρωποι με τους οποίους ήρθα σε επαφή, ήξεραν για την Ελλάδα και μάλιστα ήταν καλοί γνώστες, ο απλός κόσμος δεν νομίζω πως γνωρίζει αρκετά πράγματα.
-Όπως και εμείς εξάλλου δεν γνωρίζουμε πολλά για την Ιαπωνία. Μπορεί κάποιος να δει τη συλλογή σου, εκτός των εκθέσεων ;
Δυστυχώς όχι. Δεν είναι προσβάσιμη.
-Για να οργανωθεί κάποια έκθεση τι πρέπει να συμβεί ;
Πρέπει να γίνει πρόσκληση από ένα δήμο και να υπάρχει και η οικονομική δυνατότητα, διότι όλο αυτό κοστίζει. Χρειάζεται να το θέλει πρώτα ο δήμος, να θέλει δηλαδή να βοηθήσει, αλλά υπάρχει και το κόστος. Κόστος όχι δικό μου, εγώ δεν έχω ζητήσει ποτέ τίποτα, αλλά κόστος για το στήσιμο της έκθεσης και της μεταφοράς.
-Άρα, είναι καθαρά εθελοντικό όλο αυτό που κάνεις.
Ναι. Έχει τύχει να πάω τις δάδες μόνος μου σε τέσσερα σχολεία. Τις πήρα με ένα καρότσι της λαϊκής, τις φόρτωσα στο αυτοκίνητο και πήγα και τις έστησα επάνω στα θρανία, για να τις δουν τα παιδιά. Δεν υπολογίζω ούτε κόπο, ούτε τίποτα. Θέλω να φαίνεται η συλλογή και αυτό είναι σπάνιο, επειδή το μεγαλύτερο ποσοστό των συλλεκτών, έχουν το «σύνδρομο του skroutz». Κρατούν την τυχερή τους δεκάρα μέσα στο χρηματοκιβώτιο, αλλά αυτό δεν είναι συλλογή, είναι αποθησαύριση.
-Συμφωνώ μαζί σου. Εγώ έχω γνωρίσει συλλέκτη που δεν ήθελε να εκθέσει στο κοινό τα αντικείμενά του, αλλά έλεγε: «καλύτερα να πεθάνω να τα πάρω στον τάφο μου...». Είσαι Περιστεριώτης;
Ναι. Γέννημα Μυτιληνιός. Τεσσάρων χρονών ήρθα στο Περιστέρι και έμενα στη Λυκούργου. Πήγαινα σχολείο στο δεύτερο δημοτικό, «το πέτρινο». Από 42 χρονών και μετά, εγκαταστάθηκα στο Γαλάτσι. Όμως το Περιστέρι είναι το σπίτι μου.
-Αυτός είναι ο λόγος που η έκθεση γίνεται στο Περιστέρι ;
Όχι. Ο λόγος που γίνεται στο Περιστέρι η έκθεση είναι ότι το ζήτησε το Περιστέρι, καθώς είχε τη δύναμη και την θέληση, αλλά και έναν δήμαρχο που βοήθησε εξαιρετικά. Επιπλέον, θα ήθελα να ευχαριστήσω και τη Δέσποινα Βόσσου, η οποία είναι στα πολιτιστικά και δεν σταματάει σε καμία δυσκολία.
