Της ψυχολόγου Θεώνης Διαμαντοπούλου

nonidiamantopoulou@gmail.com

Στον Δήμο Περιστερίου, βασική προτεραιότητα είναι η κάλυψη των αναγκών των πολιτών του με ουσιαστικές και άμεσες παρεμβάσεις. Σε αυτό το πλαίσιο, το Τμήμα της Κοινωνικής Υπηρεσίας, δημιουργώντας συνεργασίες με εξαιρετικούς νέους επιστήμονες, άρτια καταρτισμένους, με αφοσίωση και βαθιά αγάπη για τον συνάνθρωπο, υλοποιεί συνεχείς δράσεις που προάγουν την ευημερία και την ψυχική υγεία των δημοτών.

Μια από αυτούς είναι η ψυχολόγος Θεώνη Διαμαντοπούλου, η οποία αφοσιωμένη, προσφέρει τις υπηρεσίες της στην Κοινωνική Υπηρεσία του Δήμου μένοντας πάντοτε δίπλα στο πλευρό των συμπολιτών της.

Για μια ισορροπημένη κοινωνία, ο Δήμος Περιστερίου, αναγνωρίζει ότι η φροντίδα της ψυχικής υγείας είναι απαραίτητη προϋπόθεση και σύμφωνα μ’ αυτό διαμορφώνει τις πρωτοβουλίες του.

Οι φόβοι και οι φοβίες είναι βαθιά ριζωμένοι στην ανθρώπινη φύση, προστατεύουν αλλά και φυλακίζουν,  για αυτό και έχω ως βασική επιδίωξη μέσα από αυτό το άρθρο να αγγίξω τις λεπτές γραμμές που τους χωρίζουν,  να εξερευνήσουμε τους διαφορετικούς τύπους φοβιών, να δούμε ποιοι παράγοντες τις πυροδοτούν, ποιοι άλλοι τις συντηρούν, τα συμπτώματα, τις επιπτώσεις τους στην καθημερινότητά μας αλλά και τον τρόπο που θεραπεύονται.

Για όποιον νιώθει εγκλωβισμένος στις φοβίες του, εύχομαι αυτό το άρθρο να γίνει έναυσμα να τις αντιμετωπίσει και να απαλλαγεί από αυτές.

Φόβος και Φοβία: Η λεπτή γραμμή μεταξύ της ενστικτώδους άμυνας και της ψυχικής διαταραχής

Ο φόβος είναι μια φυσιολογική αντίδραση σε απειλές. Ένα μέσο προστασίας  και επιβίωσης που ενεργοποιεί το σώμα και το πνεύμα μας για να αντιμετωπίσουν τους πραγματικούς κινδύνους.

Στον αντίποδα, η φοβία είναι μια αγχώδης διαταραχή.  Μια επίμονη και υπερβολική αντίδραση σε αμελητέο ή άλλοτε ανύπαρκτο κίνδυνο που μας δημιουργεί έντονο άγχος, ανησυχία ή εμμονή προκαλώντας μας πανικό και κρατώντας μας αδρανείς.

Μια σύντομη σύγκριση τους, κάνει πιο εμφανή την λεπτή γραμμή που τις διακρίνει:

Ο φόβος είναι:

• Συναίσθημα.
• Μας προστατεύει.
• Ελέγχεται από εμάς.
• Αντιμετωπίζεται με λογική σκέψη.
• Τελειώνει όταν ο κίνδυνος περάσει.
• Εκδηλώνεται με την εμφάνιση υπαρκτού κινδύνου.

Ενώ η φοβία είναι:

• Αγχώδης διαταραχή.
• Μας ακινητοποιεί.
• Δεν ελέγχεται από εμάς.
• Παρατείνεται με τον χρόνο και αποκτά ένταση.
• Εκδηλώνεται όταν δεν υπάρχει ρεαλιστικός κίνδυνος ή αυτός είναι αμελητέος.
• Αντιμετωπίζεται με ψυχοθεραπεία & σε κάποιες περιπτώσεις με φαρμακευτική αγωγή.

Ο φόβος λοιπόν, ενώ είναι μια φυσιολογική και απαραίτητη αντίδραση που μας προφυλάσσει από τους πραγματικούς κινδύνους όταν αποκτά υπερβολικές διαστάσεις και στρέφεται σε ανύπαρκτες ή αμελητέες απειλές, μετατρέπεται σε φοβία, μια διαταραχή που μπορεί να μας παραλύσει στην καθημερινότητα.

Προκειμένου να αποκατασταθεί η ισορροπία της ψυχικής μας υγείας, κρίνεται καίριας σημασίας για την κατανόηση και διαχείριση τους η διάκριση μεταξύ του προστατευτικού φόβου και της παθολογικής φοβίας.

Φοβίες: Τα παράδοξα αδιέξοδα του μυαλού.

Οι φοβίες αποτελούν μια ιδιαίτερη κατηγορία ψυχικών διαταραχών που αντανακλούν τα παράδοξα του ανθρώπινου μυαλού. Μετατρέπουν ασήμαντες ή ανύπαρκτες απειλές σε πηγές έντονου άγχους, είναι εξαιρετικά ποικίλες και η ανάγκη αντιμετώπισης τους ξεκινά όταν αυτές οι παθολογικές αντιδράσεις οδηγούν σε αδιέξοδα περιορίζοντας την αυτονομία μας.

Ανάλογα το αντικείμενο της φοβίας διακρίνονται σε τρεις κατηγορίες:

• Τις Ειδικές φοβίες.

Αυτή η κατηγορία περιλαμβάνει φόβο για συγκεκριμένα αντικείμενα ή καταστάσεις, όπως φόβος για ύψη, ζώα, πτήσεις, αίμα, κλειστούς χώρους κτλ και συνήθως προκαλούν έντονο άγχος όταν το άτομο έρχεται σε επαφή με το αντικείμενο του φόβου.

• Κοινωνική φοβία ή κοινωνική αγχώδης διαταραχή.

Αυτή η φοβία αφορά τον φόβο του ατόμου να βρεθεί σε κοινωνικές καταστάσεις ή να κριθεί από άλλους, όπως για παράδειγμα, ο φόβος να συμμετέχει σε κοινωνικές εκδηλώσεις, να μιλήσει μπροστά σε κοινό ή να γνωρίσει νέα άτομα.

• Αγοραφοβία.

Πρόκειται για τον φόβο να βρεθεί κανείς σε μέρη ή συνθήκες από τα οποία είναι δύσκολο να διαφύγει ή να λάβει βοήθεια και δεν είναι λίγες οι φορές που συνδέεται με κρίσεις πανικού. Για παράδειγμα πολυσύχναστοι ή ανοιχτοί χώροι και μέσα μαζικής μεταφοράς .

Για την αντιμετώπιση αυτών των νοητικών αδιεξόδων κρίνεται απαραίτητη η αναγνώριση και η κατανόηση τους από το άτομο αποκαθιστώντας την ψυχική ισορροπία και την καθημερινή λειτουργικότητα του.

Ποιον φόβο αγάπησες πάλι;

Οι φόβοι και οι φοβίες συνδέονται άμεσα με τον πόνο, πηγάζουν συχνά από τραυματικά γεγονότα, καταπιεσμένα συναισθήματα, περιβαλλοντικά ερεθίσματα ενώ σε ορισμένες περιπτώσεις επηρεάζονται από την γενετική μας προδιάθεση.  Οι συνθήκες ζωής και οι πεποιθήσεις που μας διαμόρφωσαν μπορούν επίσης, να ενισχύσουν την ανάπτυξη φοβιών.

Πιο συγκεκριμένα τρεις είναι οι παράγοντες που τις δημιουργούν:

• Βιολογικοί

Η κληρονομικότητα αυξάνει την πιθανότητα εμφάνισης φοβιών και το νευροβιολογικό υπόβαθρο παίζει σημαντικό ρόλο στη ρύθμιση του άγχους.

• Ψυχολογικοί

Οι αρνητικές σκέψεις πυροδοτούν τις φοβίες και η αποφυγή της έκθεσης μας σε όσα φοβόμαστε δυστυχώς, ενισχύει την επιρροή τους στην καθημερινότητα μας.

• Κοινωνικοί

Το οικογενειακό περιβάλλον, οι πολιτισμικές αξίες και οι κοινωνικές προσδοκίες επηρεάζουν την ανάπτυξη και την έκφραση των φοβιών. Αν κάποιος μεγαλώνει σε ένα περιβάλλον γεμάτο άγχος ή έρχεται σε επαφή με άτομα που έχουν υπερβολικές ανησυχίες είναι πολύ πιθανό να αναπτύξει φοβίες, ειδικά αν δεν έχει φροντίσει να αποκτήσει τις κατάλληλες δεξιότητες διαχείρισης τους.

Η ψυχική μας ευημερία επηρεάζεται βαθιά από την αλληλεπίδραση αυτών των παραγόντων καθιστώντας τις φοβίες ισχυρές και πολυσύνθετες. Ωστόσο, η κατανόηση τους και η συστηματική προσπάθεια αντιμετώπισής τους αποδυναμώνουν την επιρροή τους και μας επιτρέπουν να ζήσουμε απαλλαγμένοι από τα δεσμά τους.

Η τυραννία των φοβιών: Σωματικά και Συναισθηματικά Συμπτώματα

Η ύπαρξη φοβιών στους ανθρώπους μπορεί να είναι μια πολύ συνηθισμένη κατάσταση αλλά δεν παύει να είναι ένα σοβαρό ψυχολογικό ζήτημα που επηρεάζει το σώμα, τα συναισθήματα και διαταράσσει την ψυχική ισορροπία.

Όταν ένα άτομο με φοβία έρχεται σε επαφή με το φοβικό ερέθισμα, βιώνει μια σειρά από σωματικά συμπτώματα, όπως:

• Ζάλη
• Ναυτία
• Τρέμουλο
• Δύσπνοια
• Εφίδρωση
• Ταχυκαρδία
• Κεφαλαλγία
• Ξηροστομία
• Πόνος στο στήθος

Επιπλέον, οι φοβίες συνηθίζουν να  συνοδεύονται και από έντονες συναισθηματικές εκδηλώσεις, όπως:

• Άγχος.
• Πανικός.
• Ανησυχία.
• Αίσθημα απώλειας ελέγχου.

Συχνά, ο πάσχων αποφεύγει κατ’ εξακολούθηση τις καταστάσεις που τον φοβίζουν, με αποτέλεσμα να περιορίζει όλο και περισσότερο τις καθημερινές του δραστηριότητες επιτρέποντας στην φοβία να κυριαρχεί στη ζωή του.

Οι Επιπτώσεις των φοβιών στην καθημερινότητα

“Όποιος Φοβάται, πεθαίνει κάθε μέρα”. Η φράση αποδίδεται στον αθλητή Τόμιτς  και αναφέρεται στο γεγονός ότι όταν ο φόβος κυριαρχεί στη ζωή μας, μας κάνει να βιώνουμε καθημερινές ήττες και ψυχολογική φθορά. Το άτομο με φοβίες δίνει καθημερινά μια μάχη να αποφύγει τα ερεθίσματα που τις πυροδοτούν, περιορίζοντας τις δραστηριότητες του και αναπτύσσοντας μια μόνιμη αίσθηση ανικανότητας.

Από την στιγμή που οι φοβίες καθίστανται ανεξέλεγκτες, προκαλούν απομόνωση, χαμηλή αυτοεκτίμηση και σε ακραίες περιπτώσεις μπορούν να οδηγήσουν σε καταθλιπτικές καταστάσεις ή άλλες σοβαρές ψυχικές διαταραχές.

Αναμφίβολα, ο άνθρωπος που υποφέρει απ’ αυτές, συχνά βιώνει τη ζωή, σαν έναν συνεχή αγώνα επιβίωσης που μακροπρόθεσμα τον οδηγεί σε συναισθηματική εξουθένωση.

Ο ρόλος της ψυχοθεραπείας στην νίκη των φοβιών

“Κοίταξε τον φόβο κατάματα και τότε ο φόβος θα φοβηθεί και θα φύγει”, Νίκος Καζαντζάκης, συγγραφέας.

Οι φοβίες ξεπερνούνται με την δράση, αλλιώς, κάθε φορά που επιλέγουμε να μην τις αντιμετωπίσουμε χάνουμε κομμάτια από τη ζωή μας. Η νίκη τους απαιτεί αποφασιστικότητα, προσπάθεια και την κατάλληλη υποστήριξη από ειδικούς ψυχικής υγείας. Με την ψυχοθεραπεία, το άτομο καταφέρνει να αλλάξει τον τρόπο που σκέφτεται και αντιδρά στις φοβίες του, ενώ η σταδιακή έκθεση του σε ερεθίσματα που συστηματικά αποφεύγει ,του επιτρέπει να αποκτήσει έλεγχο.

Τέλος, μια πιο ολιστική αντιμετώπιση του προβλήματος συνιστάται στις περιπτώσεις, που οι φοβίες παρεμποδίζουν σημαντικά τη ζωή του ατόμου κάνοντας ψυχοθεραπεία σε συνδυασμό με την λήψη φαρμακευτικής αγωγής.

Εισπνοή μεταμόρφωσης και εκπνοή των φοβιών

Οι φοβίες, μοιάζουν συχνά με σκιές που μας κυνηγούν, όμως ευτυχώς, η αλλαγή είναι εφικτή και κανείς δεν είναι  καταδικασμένος να ζει αιχμάλωτος σε αυτό το σκοτάδι.

Μέσα από τη γνώση, την αυτοεξέλιξη και την κατάλληλη θεραπευτική υποστήριξη, ανακτάμε τον έλεγχο της ζωής μας, βρίσκουμε ξανά τη χαρά, την ελευθερία και την αυτοπεποίθηση που μας αξίζει. Αναμφίβολα, η διαδρομή προς την απελευθέρωση δεν είναι εύκολη, αλλά κάθε βήμα προς αυτήν αποτελεί μια αξιόλογη νίκη.

Σ’ αυτόν τον αγώνα ο πιο σημαντικός σύμμαχος είναι ο εαυτός σας. Εσείς που αποφασίσατε να αντιμετωπίσετε τις φοβίες  σας, εσείς που αναζητάτε βοήθεια, εσείς που πιστεύετε στην αλλαγή.

Η αγάπη είναι πάντα, το σταθερό συναίσθημα που πρέπει να νιώθουμε και τα πρώτα χέρια που πρέπει να μας αγκαλιάζουν είναι τα δικά μας. Αγαπήστε τον εαυτό σας με όλες τις ατέλειές του και επιδιώκετε το καλύτερο. Ξεκινήστε το ταξίδι της αλλαγή σήμερα.

Ακολουθήστε την Θεώνη Διαμαντοπούλου στο Instagram και στο Facebook