Υπάρχουν κάποιοι άνθρωποι που είναι μεγάλη τύχη να τους γνωρίσεις, να μιλήσεις μαζί τους, να σου αφηγηθούν τις εμπειρίες τους (όχι όλες γιατί δεν θα έφτανε μια… ζωή), να μάθεις τα γεγονότα της νεότερης ιστορίας από τα μάτια κάποιου που τα έζησε αυτοπροσώπως, γιατί είναι ο ίδιος ζωντανή ιστορία. Ένας ακριβώς τέτοιος άνθρωπος είναι ο Γιώργος Χριστοφιλόπουλος. Ο περιορισμένος χώρος μίας εφημερίδας δεν χωράει όσα μπορεί κανείς να γράψει ή μάλλον όσα ο κ. Χριστοφιλόπουλος μπορεί να πει. Γιατί ο ίδιος έζησε εκ των έσω, με παρουσία ενεργή και δυναμική όσα οι ιστορικοί έχουν ήδη καταγράψει ως τα σημαντικότερα γεγονότα της νεότερης Ελλάδας. Και έχουμε την τύχη να είναι συντοπίτης μας.

Συναντήσαμε τον Γιώργο Χριστοφιλόπουλο στο σπίτι του στο Περιστέρι. Είχαμε ήδη μάθει για τα βιβλία του και την εξαιρετική του προσπάθεια να καταγράψει την ιστορία του Περιστερίου, με αναφορές γενικά στη νεότερη ελληνική ιστορία. Μας υποδέχτηκε εγκάρδια, με ζεστή χειραψία και διάθεση ειλικρινούς, φιλικής κουβέντας που όμως περιείχε τόσες αλήθειες που δύσκολα μπορείς να μεταφέρεις. Θέλεις να ρωτήσεις κι άλλα, φοβάσαι να μην ξεχάσεις κάτι απ’ όλα αυτά που έχεις προετοιμάσει να ρωτήσεις, αλλά γρήγορα καταλαβαίνεις ότι αυτά δεν αρκούν. Η συζήτηση με τον Γιώργο Χριστοφιλόπουλο σε ξεπερνά. Καταλαβαίνεις ότι ο χείμαρρος των εμπειριών και των γνώσεών του δεν περιχαρακώνεται σε ένα απλό άρθρο. Χρειάζονται πολλά άρθρα, πολλά βιβλία μάλλον για να περικλείσουν τις αμέτρητες πληροφορίες. Βέβαια αυτό είναι ακριβώς που κάνει ο κ. Χριστοφιλόπουλος. Έχει ήδη γράψει 4 βιβλία και οδεύει ολοταχώς προς την έκδοση και του 5ου τόμου του. Όλοι οι τόμοι έχουν τίτλο: «Η πόλη έχει τη δική της ιστορία» και χωρίζονται σε ιστορικές περιόδους. Ο τόμος που βρίσκεται στα σκαριά θα περιγράψει τα γεγονότα του εμφυλίου πολέμου, όπως ο ίδιος ο συγγραφέας τους τα βίωσε. Η δουλειά του είναι τόσο σημαντική, γιατί στηρίζεται και σε προσωπικές μαρτυρίες και σε πραγματικά στοιχεία εκατοντάδων κατοίκων του Περιστερίου.

Σύντομο βιογραφικό
Ο Γιώργος Χριστοφιλόπουλος γεννήθηκε στο Κοπανάκι Τριφυλίας το 1936. Ο πατέρας του Θανάσης ήταν κρατούμενος στις φυλακές Κυπαρισσίας, ως μέλος του ΕΛΑΣ κι έτσι ο ίδιος με τη μητέρα του και τον αδερφό του αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν το χωριό τους το 1945, αφού η σφαγή του Μελιγαλά, δεν επέτρεπε σε αριστερές οικογένειες να συνεχίσουν να μένουν εκεί. Μετά από «περιπλανήσεις» σε διάφορα μέρη της Ελλάδας έφτασε το 1952 στο Περιστέρι, όπου και τελείωσε το Γυμνάσιο στη φημισμένη Παράγκα- το Ξύλινο Γυμνάσιο. Την ίδια χρονιά πέρασε στη Νομική Αθηνών. Η συνέχεια της ζωής του συναρπαστική και ταραχώδης: από μικροπωλητής στην Αθηνάς , δημοσιογράφος της «Αυγής», εξόριστος στον Αι- Στράτη (με καμάρι μας έδειξε ένα παλιό βιβλίο, λέγοντας ότι προέρχεται από το Τυπογραφείο που λειτουργούσε στο εφιαλτικό νησί των εξορίστων), ηγετικό στέλεχος της Νεολαίας Λαμπράκη (είδαμε φωτογραφίες δίπλα στον Μίκη Θεοδωράκη, στην κηδεία του Λαμπράκη), αρχισυντάκτης στην «Ηχώ Περιστερίου» (η ιστορική εφημερίδα με εκδότη τον Δημήτρη Φωλόπουλο και πολλά άλλα.

Η … «ζαβολιά» και η ίδρυση του δήμου
Λόγω και προεκλογικής περιόδου ή συζήτηση ξεκίνησε ανάλογα. Όπως μάθαμε από τον κ. Γιώργο η ίδρυση του δήμου Περιστερίου δεν ήταν καθ’ όλα νόμιμη, αφού για τα δημιουργία Δήμου την εποχή εκείνη ο νόμος προϋπέθετε 15.000 κατοίκους τουλάχιστον. Η καταμέτρηση όμως των κατοίκων του Περιστερίου σταματούσε κάπου στις 14.500 χιλιάδες. Οι μαρτυρίες λένε πως το θέμα λύθηκε με ένα απλό… διπλομέτρημα σε κάποιες ενορίες (περιοχή Παλιού Ταξιάρχη και Κολοκυνθούς). Βέβαια το θέμα είχε και διάσταση πολιτική. Ο δήμος Αθηναίων ήθελε να απαλλαγεί από τους βενιζελικούς στην πλειονότητά τους Περιστεριώτες και οι δεύτεροι ήθελαν να πάψουν να λειτουργούν ως σκουπιδότοπος της Αθήνας και να γίνουν αυτόνομος δήμος.
Όλοι οι δήμαρχοι της πόλης

Οι πρώτες εκλογές έγιναν το 1934 και εξελέγη ως πρώτος δήμαρχος ο συντηρητικός Σταμάτης Καστριώτης. Η συνέχεια είχε διορισμένους δημάρχους άνωθεν, μέχρι το 1949 οπότε και εξελέγη με δημοκρατικές διαδικασίες ο Σεραφείμ Ξηρίδης, ένας βενιζελικός φιλελεύθερος έμπορος από τη Μάδυτο του Ελλησπόντου. Διετέλεσε δήμαρχος μόνο 2 χρόνια αλλά μεταξύ άλλων, δρομολόγησε την παραχώρηση της έκτασης όπου ανεγέρθηκε το δημοτικό στάδιο Περιστερίου (η έδρα του Ατρομήτου). Επόμενος δήμαρχος ο Σωτήρης Γολεμάτης, φαρμακοποιός, συντηρητικός. Ακολούθησε ο Αριστείδης Σελίμης, δάσκαλος, Αρκάς, υποστηριζόμενος από αριστερές και κεντροαριστερές δυνάμεις και μετά ο Δημήτρης Φωλόπουλος, καθαρόαιμος αριστερός, ένας δήμαρχος ευρείας αποδοχής και αναγνώρισης. Έκτος δήμαρχος ο Θεόδωρος Δημητρακόπουλος, παιδίατρος (η γράφουσα είχε και προσωπική εμπειρία σε εμβόλια από τα… χεράκια του) που έμεινε στη δημαρχία για 4 συνεχόμενες θητείες. Η συνέχεια είναι γνωστή με τον εξίσου αειθαλή σημερινό δήμαρχο Ανδρέα Παχατουρίδη, που ξεκίνησε το 2002 και συνεχίζει…

Ο κ. Χριστοφιλόπουλος μας έδωσε και μία ακόμα ενδιαφέρουσα πληροφορία: Οι καταγεγραμμένοι δημοτικοί σύμβουλοι μέχρι σήμερα ξεπερνούν τους 300 (εκτός των διορισμένων από δικτατορίες και κατοχικές κυβερνήσεις). Και κάπου εδώ τελείωσε η εκλογική κουβέντα μας..

Η ιστορία της οικογένειας Παχατουρίδη
Μία από τις πιο αξιόλογες ιστορίες που μάθαμε, ήταν αυτή της οικογένειας του σημερινού δημάρχου, Ανδρέα Παχατουρίδη. Το 1922, την άνοιξη, με ένα καράβι που μετέφερε πρόσφυγες από την Τραπεζούντα του Πόντου, έφτασαν στον Πειραιά ο Λευτέρης Παχατουρίδης (παππούς του Ανδρέα) μαζί με τη γυναίκα του, Χριστίνα, έγκυο, ετοιμόγεννη. Δεν πρόλαβαν να φτάσουν στο λιμάνι του Πειραιά και η πρώτη τους «επίσκεψη» ήταν στο Τζάνειο, όπου γεννήθηκε ο Παναγιώτης, το πρώτο τους παιδί και πατέρας του σημερινού δημάρχου. Τα πρώτα 4 χρόνια έζησαν σε συμπατριώτες τους στη Δραπετσώνα και το 1926 έφτασαν στο Περιστέρι. Έφτιαξαν το σπίτι τους στην αρχή της Ηροδότου, κοντά στην Παναγή Τσαλδάρη κυριολεκτικά με τα χέρια τους, δωμάτιο- δωμάτιο. Να σημειώσουμε ότι η Ηροδότου ήταν καρόδρομος και το απέναντι πλάτωμα επί της Παναγή Τσαλδάρη ήταν σκουπιδότοπος, όπου άδειαζαν τα σκουπίδια του δήμου Αθηναίων. Ο Λευτέρης Παχατουρίδης δούλευε ως οικοδόμος, αλλά κάποια στιγμή είχε την ιδέα να κάνει το μισό σπίτι του καφενεδάκι- ταβερνάκι, που παράλληλα πουλούσε και είδη μπακαλικής. Η οικογένεια απέκτησε συνολικά άλλα 3 παιδιά, μετά τον Παναγιώτη. Το 1943 η μεγάλη κόρη, η Παναγιώτα, πεθαίνει πάνω στη γέννα (είχε ήδη παντρευτεί και έμενε στην Ημαθία) ενώ τον επόμενο χρόνο, το 1944, χάνουν και τον πατέρα Λευτέρη, άδοξα, από τέτανο, μετά από πάτημα μιας πρόκας και τη μόλυνση του τραύματος. Τα ηνία της οικογένειας ανέλαβε ο μεγάλος γιος Παναγιώτης , ο οποίος το 1947 παντρεύτηκε μια κοπέλα από το Αίγιο, τη Βασιλική Διονυσοπούλου, μετά το γάμο αγόρασε το μπροστινό οικόπεδο (μπροστά στην Παναγή Τσαλδάρη )και με τη βοήθεια του αδερφού του Θόδωρου έχτισαν ένα μεγάλο μαγαζί, ένα μπακάλικο- ταβέρνα, που με επεκτάσεις κατέληξε να φιλοξενεί χορούς και συνεστιάσεις. Γιοι του Παναγιώτη Παχατουρίδη είναι ο Λευτέρης και ο Ανδρέας. Ο Ανδρέας Παχατουρίδης είναι ο σημερινός δήμαρχος Περιστερίου.

Ο Ατρόμητος από τα… Πατήσια
Η συνέχεια της συζήτησης πήρε αθλητικό χρώμα. Θελήσαμε να μάθουμε για τον Ατρόμητο και το πώς ιδρύθηκε η ομάδα. Μάθαμε καταρχάς ότι στο Περιστέρι το δημοφιλές σπορ, μετά την Απελευθέρωση, ήταν το ποδόσφαιρο. Πριν από τον πόλεμο, η ΕΠΟ (Ελληνική Ποδοσφαιρική Ομοσπονδία) είχε υπό την εποπτεία της όλα τα αθλητικά σωματεία και τις τοπικές ενώσεις. Οι 3 μεγάλες ήταν ο Παναθηναϊκός, ο Ολυμπιακός και η ΑΕΚ. Μετά το 1943 και λόγω των πολιτικών γεγονότων, τα πιο πολλά σωματεία, απέκτησαν φιλοεαμική- αριστερή διοίκηση και επεδίωξαν να αυτονομηθούν από την ΕΠΟ. Έτσι δημιουργήθηκε η Ένωση Ελλήνων Αθλητών, στην οποία εντάχθηκε και ο Ατρόμητος Περιστερίου, με πρόεδρο τον Νίκο Επίογλου, έμπορο και στέλεχος του ΕΑΜ, στον τομέα της Εθνικής Αλληλεγγύης.
Αν πάμε πιο πίσω όμως θα βρεθούμε στο 1923, όταν κάποια μέλη της διοίκησης του Παναθηναϊκού, αποχωρούν από τον πράσινο σύλλογο και ιδρύουν μία νέα ομάδα, τον Ατρόμητο, στα Πατήσια, η οποία το 1935 συγχωνεύτηκε με τον Αστέρα, το ποδοσφαιρικό σωματείο του Αγίου Αντωνίου κι έτσι ο Ατρόμητος μεταφέρθηκε στο Περιστέρι. Η νέα φανέλα είχε γι’ αυτό το λόγο, το άσπρο και το μπλε (χρώματα του «πρώτου» Ατρομήτου) και το αστέρι, το έμβλημα της ομάδας του Αγίου Αντωνίου (εξ’ ου και Αστέρας). Είναι επίσης αξιοσημείωτο ότι από τους 15 παίχτες του Ατρομήτου στο ξεκίνημά του, οι 12 ήταν αριστεροί, όπως άλλωστε και ο πρόεδρός του και μάλιστα Εαμίτες, ενεργά και μαχητικά μέλη του ΕΛΑΣ.

Μουσικές και τραγούδια
Μετά τον αθλητισμό σειρά είχε ο πολιτισμός. Το Περιστέρι ως τόπος προσφύγων επέδειξε τεράστια μουσική παράδοση, αφού όλοι όσοι κατέφυγαν εδώ από τη Σμύρνη, τον Πόντο και την υπόλοιπη Μικρά Ασία έφεραν μαζί τους τις μουσικές και τις παραδόσεις τους. λύρες, μαντολίνα, κιθάρες, ακορντεόν και φυσικά (λίγο αργότερα εμφανιζόμενο) το μπουζούκι. Ο κ. Χριστοφιλόπουλος μας ανέφερε τα γλέντια και τις γιορτές στα λαϊκά στέκια, τις ταβέρνες και τα κουτούκια του Περιστερίου. Από εδώ ξεκίνησαν πάμπολλοι μουσικοί και καλλιτέχνες, απ’ τους μεγαλύτερους στο είδος τους: Κώστας Ρούκουνας, Σωτηρία Μπέλλου, Αντώνης Ρεπάνης, Βαγγέλης Περπινιάδης και ο Γρηγόρης Μπιθικώτσης. Για τον τελευταίο μάθαμε πολλά. Ο Γρηγόρης Μπιθικώτσης συνδέθηκε ιδιαίτερα με την πόλη μας. Έμενε στα «Δημοτικά» έναν παράδρομο της Κρέσνας και ξεκίνησε δουλεύοντας ως υδραυλικός. Το τραγούδι τον τράβηξε πολύ σύντομα, αφού στον ελεύθερο χρόνο του περνούσε την ώρα μαζί με φίλους στα τοπικά ταβερνάκια: το ουζερί του Αξιώτη (κοντά στο σημερινό ταχυδρομείο στη Βασιλέως Αλεξάνδρου και στο «Κουτούκι του μπάρμπα Θωμά» λίγο παρακάτω στον ίδιο δρόμο). Μάθαμε επίσης ότι συχνά έκανε καντάδες, σε νεαρές της εποχής. Σε γενικές γραμμές η συνέχεια της καριέρας του Γρηγόρη Μπιθικώτση είναι μάλλον γνωστή. Το αφήσαμε για θέμα άλλου, ξεχωριστού άρθρου. Και για έναν ακόμη λόγο. Αν συνεχίζαμε να μιλάμε για τον μεγάλο λαϊκό τραγουδιστή, θα μας έπιανε το βράδυ..
Η συζήτηση με έναν τέτοιο άνθρωπο- ζωντανή ιστορία, όπως ανέφερα και στον πρόλογο του άρθρου- θα μπορούσε να συνεχίζεται στο…άπειρο.
Δεν μας το επέτρεπε ο ούτε ο χρόνος, ούτε η… ευγένεια (έπρεπε κάποια στιγμή να φύγουμε, να σταματήσουμε τον καταιγισμό ερωτήσεων και να αφήσουμε τον κ. Γιώργο στην ησυχία του). Δώσαμε υπόσχεση ότι θα ξαναβρεθούμε και δίνουμε έτσι και γραπτή υπόσχεση ότι σε επόμενα τεύχη θα επανέλθουμε για μία ακόμη αναφορά σε κάποια άλλη πτυχή της σύγχρονης περιστεριώτικης ιστορίας.

Με ένα μεγάλο ευχαριστώ κ. Χριστοφιλόπουλε.