Της ψυχολόγου Θεώνης Διαμαντοπούλου

nonidiamantopoulou@gmail.com

Ο Δήμος Περιστερίου και συγκεκριμένα το Τμήμα Κοινωνικής Υπηρεσίας όχι μόνο δίνει τη δυνατότητα σε νέους ανθρώπους με γνώση και κατάρτιση να κάνουν την πρακτική τους αποκτώντας βιωματική σχέση με το αντικείμενο, αλλά αξιοποιεί τα κατάλληλα πρόσωπα για την αναβάθμιση της ψυχικής υγείας των συνδημοτών μας. Έτσι, η ψυχολόγος Θεώνη Διαμαντοπούλου, έχοντας θητεύσει σε συνεδρίες που πραγματοποιεί η Κοινωνική Υπηρεσία Περιστερίου, θα συμμετάσχει σε πρόγραμμα εμψύχωσης της τρίτης ηλικίας, σε ΚΕΦΙ του δήμου μας και δίνει τις συμβουλές της προς όλους.

Η ψυχολόγος Θεώνη Διαμαντοπούλου εξετάζει τη σχέση μεταξύ της κατάθλιψης και του μηνός Σεπτεμβρίου, μας εξηγεί τι είναι αυτή η νόσος, ποια τα συμπτώματα της εποχικής συναισθηματικής διαταραχής, αναφέρεται στη σημασία της αναγνώρισης και της αποδοχής των συναισθημάτων μας, στη σπουδαιότητα της αυτοφροντίδας και ερμηνεύει με ποιον τρόπο  λειτουργεί θεραπευτικά η ψυχοθεραπεία.

Ο Σεπτέμβριος είναι αναμφισβήτητα ο μήνας τον αντιθέσεων. Ενώ οι όμορφες αναμνήσεις του καλοκαιριού είναι ακόμη φρέσκιες στις μνήμες πολλών, η φύση μεταμφιέζεται με χρυσές και μπορντό αποχρώσεις καλωσορίζοντας το φθινόπωρο. Σ’ αυτόν τον γόνιμο και μεταβατικό μήνα καλούμαστε να προσαρμοστούμε στις νέες απαιτήσεις της καθημερινότητας βιώνοντας συχνά μια σειρά συναισθηματικών ασταθειών.

Η αίσθηση πως κάτι όμορφο έχει τελειώσει και κάτι νέο, άγνωστο σε εμάς, ξεκινά γίνεται συχνά η αφορμή να αρχίσουμε την εσωτερική μας αναζήτηση αναδεικνύοντας συναισθηματικά κομμάτια που είχαμε βαθιά κρυμμένα στο υποσυνείδητό μας.

Σ’ αυτό τον χορό συναισθημάτων, η αβεβαιότητα και οι εσωτερικές συγκρούσεις ενισχύουν την αίσθηση μελαγχολίας γι’ αυτό είναι σημαντικό να εντοπίσουμε τις ρίζες της θλίψης, της απαισιοδοξίας ή της κόπωσης μας προκειμένου να ανοίξουμε έναν νέο φωτεινό ορίζοντα στην ψυχική μας υγεία.

Τι είναι η κατάθλιψη και πώς επηρεάζει την ψυχική μας υγεία

Η κατάθλιψη είναι μια σοβαρή αλλά αντιμετωπίσιμη νόσος που επηρεάζει την ψυχική και την σωματική μας ευημερία. Η νόσος διαγιγνώσκεται όταν ο άνθρωπος νιώθει δυστυχία, ανησυχία και δεν μπορεί να απολαύσει τις καθημερινές δραστηριότητες κατά τη διάρκεια της ίδιας περιόδου δυο εβδομάδων. Η κατάθλιψη επηρεάζει τον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε τον εαυτό μας, τον κόσμο και το μέλλον μας.

Ένας άνθρωπος με κατάθλιψη, νιώθει ότι δεν έχει κίνητρα και ενδιαφέρον, δυσκολεύεται να πάρει αποφάσεις και δεν απολαμβάνει τη ζωή του.

Εσωτερικά και εξωτερικά αίτια κατάθλιψης

Εσωτερικοί παράγοντες:

• Χαρακτηριστικά προσωπικότητας
• Παιδικά βιώματα
• Οικογενειακό ιστορικό
• Μακροχρόνια προβλήματα υγείας

Εξωτερικοί παράγοντες:

• Χρήματα
• Στρες
• Εργασία ή ανεργία
• Πένθος
• Εγκυμοσύνη και τοκετός
• Αλκοόλ και ναρκωτικά
• Εκφοβισμός
• Προβλήματα στις σχέσεις

Υπάρχουν πολλοί τύποι κατάθλιψης

• Διασπαστική διαταραχή απορρύθμισης της διάθεσης.
• Η μείζων ή μονοπολική ή κλασική.
• Η επίμονη ή χρόνια ή δυσθυμία.
• Προεμμηνορρυσιακή δυσφορική διαταραχή.
• Προκαλούμενη από ουσίες / φάρμακα.
• Προσδιοριστές για καταθλιπτικές διαταραχές.

Συμπτώματα και προειδοποιητικά σημάδια εποχικής συναισθηματικής διαταραχής

Ένας προσδιοριστής είναι η ‘’εποχική εμφάνιση’’.  Ο όρος αναφέρεται στη χρονική περίοδο κατά την οποία εκδηλώνονται τα καταθλιπτικά επεισόδια με έμφαση στον χειμώνα και το φθινόπωρο, ενώ παρουσιάζουν μείωση κατά την άνοιξη και το καλοκαίρι. Αυτή η περιγραφή δεν ισχύει στις περιπτώσεις όπου τα εποχικά καταθλιπτικά επεισόδια σχετίζονται με ψυχοκοινωνικούς στρεσογόνους παράγοντες όπως η εποχική ανεργία ή το σχολικό πρόγραμμα.

Συχνά, άνθρωποι που αντιμετωπίζουν εποχική κατάθλιψη, αισθάνονται χαμηλή ενέργεια για πράγματα που απολάμβαναν μέχρι σήμερα, βιώνουν διαταραχές στον ύπνο και την διατροφή τους καθώς και δυσκολία στην συγκέντρωση και στην λήψη καθημερινών αποφάσεων. Επιπλέον, μπορεί να εμφανίσουν αισθήματα θλίψης, αδιαφορίας και αυξημένη ευαισθησία σε κοινωνικές αλληλεπιδράσεις.

Τέλος, ισχυρός παράγοντας, θεωρείται η ηλικία με τα νεότερα άτομα να διατρέχουν υψηλότερο κίνδυνο για εποχικά καταθλιπτικά επεισόδια. Επίσης, η έλλειψη φωτός και οι καιρικές συνθήκες, επηρεάζουν αρνητικά τη διάθεσή μας.

Για την αποφυγή της επιδείνωσής της νόσου, πρωτεύοντα ρόλο έχει η πρόληψη. Η κατάσταση αυτή απαιτεί αναπόφευκτα να ασκηθεί κλινική κρίση με βάση το ιστορικό του ατόμου καθώς και την έγκαιρη παρέμβαση ενός ειδικού ψυχικής υγείας.

Σεπτέμβριος, ο μήνας των αλλαγών και πώς λειτουργεί ως αφορμή για την κατάθλιψη

Κατά τον Σεπτέμβριο, το πέρασμα από το καλοκαίρι στο φθινόπωρο, η επιστροφή στο σχολικό ή το εργασιακό μας περιβάλλον, οι αλλαγές στην ρουτίνα μας και οι νέες υποχρεώσεις και προσδοκίες δεν αφήνουν ανεπηρέαστη την ψυχική μας διάθεση. Οι αλλαγές που συμβαίνουν μας ασκούν πίεση, μας προκαλούν φόβο, ανασφάλεια, δυσκολίες προσαρμογής, προκαλούν μεταβολές στον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε τα συναισθήματα και ανταποκρινόμαστε σε συμπεριφορές και αυτοί οι παράγοντες μας ενθαρρύνουν να βρεθούμε ένα βήμα πιο κοντά στην ψυχική διαταραχή.

Έχει παρατηρηθεί πως απαιτητικές περίοδοι της ζωής μας, όπως είναι οι μεταβατικές εποχές, ενισχύουν το αίσθημα αδυναμίας και ανικανότητας να ανταπεξέλθουμε αποτελεσματικά στις νέες προκλήσεις και αυξάνουν τις εσωτερικές μας συγκρούσεις για αυτό και ο Σεπτέμβριος αποτελεί την τέλεια αφορμή για την έναρξη ή την επιδείνωση συναισθηματικών δυσκολιών.

Προκειμένου να αντιμετωπίσουμε αποτελεσματικά τα “Blues” του Σεπτεμβρίου είναι σημαντικό να αντιληφθούμε την αλλαγή ως μια φυσιολογική διαδικασία της ζωής και να αντιμετωπίσουμε τις προκλήσεις με θετικό τρόπο. Η ενίσχυση της αυτοεκτίμησης, η ανάπτυξη των δεξιοτήτων αντιμετώπισης του άγχους και η εύρεση υποστήριξης από τους οικείου μας μπορούν να βοηθήσουν στο να αντιμετωπίσουμε τις προκλήσεις του Σεπτεμβρίου με μεγαλύτερη αντοχή και ευεξία.

Η σημασία της ενημέρωσης για την κατάθλιψη, της επίγνωσης των συναισθημάτων και της αυτοφροντίδας

Η ενημέρωση σχετικά με την ασθένεια της κατάθλιψης αποτελεί ένα ισχυρό εργαλείο για την πρόληψη και τη διαχείριση των δυσάρεστων συναισθημάτων. Είναι μια ψυχική νόσος που επηρεάζει αρνητικά τον τρόπο που αισθανόμαστε, σκεφτόμαστε και ενεργούμε γι’ αυτό και η  αναγνώριση των συμπτωμάτων και των παραγόντων που την επηρεάζουν μας βοηθάει να αντιδράσουμε γρήγορα και άμεσα να ενδυναμώσουμε την ψυχική μας ευεξία.

Σημαντικό επίσης, είναι να επιδιώκουμε την επίγνωση των συναισθημάτων μας και να είμαστε ανοιχτοί σε αυτά. Έχει παρατηρηθεί επίσης, ότι η επικοινωνία με τους αγαπημένους μας ανθρώπους μειώνει την εσωτερική πίεση και ανακουφίζει. Επίσης, η ευελιξία και η προσαρμοστικότητα στις νέες καταστάσεις μπορούν να βοηθήσουν να αντιμετωπίσουμε τις προκλήσεις του Σεπτεμβρίου με λιγότερο άγχος.

Τέλος, εξίσου σημαντική είναι και η καθημερινή αυτοφροντίδα. Το να φροντίζουμε να καλύπτουμε τις βασικές μας ανάγκες, να εφαρμόζουμε τεχνικές χαλάρωσης και να έχουμε υγιείς συνήθειες συμβάλλουν στην διατήρηση της ψυχολογικής μας ισορροπίας. Η ενίσχυση της ψυχικής μας ανθεκτικότητας βοηθάει να αντιμετωπίσουμε τις δύσκολες περιόδους με περισσότερη ευελιξία και αισιοδοξία.

Τρόποι αντιμετώπισης της κατάθλιψης μετά τις διακοπές

Με την υιοθέτηση των παρακάτω συνηθειών, μπορούμε να διαχειριστούμε αποτελεσματικά την μελαγχολία του Σεπτεμβρίου και να διατηρήσουμε τη θετική καλοκαιρινή μας διάθεση.

• Ακολουθείστε πιστά μια καθημερινή ρουτίνα που σας προσφέρει χαρά.
• Διαθέστε στον εαυτό σας προσωπικό χρόνο για ξεκούραση.
• Ασκηθείτε, κάντε κάποια φυσική δραστηριότητα, έστω και ήπιας έντασης.
• Επικοινωνείτε συχνά με φίλους και οικογένεια.
• Απασχοληθείτε με ένα χόμπυ, μια δραστηριότητα που σας ενδιαφέρει.

Η Συμβουλή της Ειδικού: Πότε να ζητήσετε επαγγελματική υποστήριξη

Η διάρκεια της κατάθλιψης μπορεί να διαφέρει από άτομο σε άτομο. Γενικά, η παροδική κατάθλιψη μπορεί να διαρκέσει μερικές ημέρες έως λίγες εβδομάδες, ενώ η χρόνια κατάθλιψη είναι πιο επίμονη και μπορεί να διαρκέσει πολλούς μήνες ή και χρόνια. Εάν η κατάθλιψη διαρκεί για περισσότερο από δύο εβδομάδες και αδυνατείτε να εκτελέσετε τις καθημερινές σας εργασίες, έχετε χάσει κάθε ενδιαφέρον για δραστηριότητες που απολαμβάνατε παλιότερα και έχετε απομονωθεί από τον κόσμο χρειάζεται άμεσα να αναζητήσετε επαγγελματική βοήθεια.

Οι ειδικοί της ψυχικής υγείας, ψυχολόγοι ή ψυχίατροι, είναι άρτια εκπαιδευμένοι να προσφέρουν κατάλληλες θεραπευτικές προσεγγίσεις και εργαλεία για τη διαχείριση της νόσου. Η υποστήριξη από έναν ειδικό θα σας βοηθήσει να αντιμετωπίσετε τα δύσκολα συναισθήματα που δεν μπορείτε να διαχειριστείτε, να πάρετε την ζωή και πάλι στα χέρια σας, να επανακτήσετε την ψυχική σας ευεξία και να νιώσετε χαρά και ευτυχία.

Να θυμάστε ότι η αναζήτηση επαγγελματικής βοήθειας δεν είναι ένδειξη αδυναμίας αλλά αντίθετα μια γενναία έκφραση καρδιάς! Μια ενέργεια μεγάλης δύναμης που δηλώνει ότι έχετε εντοπίσει την πρόκληση και είστε αποφασισμένοι να την αντιμετωπίσετε. Σ’ αυτήν την μάχη θα  κερδίσει η ζωή!  

Ψυχοθεραπεία: Η Δυναμική Αντιμετώπιση της Κατάθλιψης

Η ψυχοθεραπεία αποτελεί ένα αποτελεσματικό εργαλείο στην αντιμετώπιση της κατάθλιψης έχοντας ένα πολύ σημαντικό πλεονέκτημα. Επειδή αποσκοπεί στην αντιμετώπιση των βαθύτερων αιτιών της νόσου και όχι απλώς στην επούλωση των συμπτωμάτων της, βοηθά τους ασθενείς να αντιμετωπίσουν τη νόσο χωρίς τη χρήση φαρμάκων.

Μέσω των συνεδριών, οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να κατανοήσουν καλύτερα πώς οδηγήθηκαν στο μονοπάτι των συναισθηματικών προβλημάτων, να αναγνωρίσουν τα αρνητικά μοτίβα σκέψης και συμπεριφοράς που τους οδήγησαν εκεί, να αποδομήσουν δυσλειτουργικές πεποιθήσεις, να ανακαλύψουν την εσωτερική τους δύναμη, να αναπτύξουν πιο υγιείς σχέσεις με τον εαυτό και το περιβάλλον τους και τέλος να επανακτήσουν τη χαμένη αίσθηση ευτυχίας και ισορροπίας απολαμβάνοντας διαρκή και μακροπρόθεσμα αποτελέσματα.

Καθώς προχωρήσαμε σε αυτό το άρθρο, ανακαλύψαμε τη στενή σύνδεση μεταξύ της κατάθλιψης και του μηνός Σεπτεμβρίου, εξηγήσαμε τα χαρακτηριστικά αυτής της ψυχικής νόσου, αναφερθήκαμε στους τύπους που συναντάμε, στα συμπτώματα της εποχικής συναισθηματικής διαταραχής, στην σημασία της ενημέρωσης, της επίγνωσης των συναισθημάτων και της αυτοφροντίδας, προτείναμε εύκολους τρόπους αντιμετώπισης των “September Blues” και εξηγήσαμε πώς η ψυχοθεραπεία βοηθάει αποτελεσματικά τους ασθενείς.

Το φθινόπωρο μπορεί να ενισχύσει τη μελαγχολία αλλά δεν είναι η μοναδική αιτία. Η αντιμετώπιση της κατάθλιψης απαιτεί πολυδιάστατη προσέγγιση, περιλαμβάνοντας ιατρική, ψυχολογική και κοινωνική υποστήριξη και μιας και βρισκόμαστε στην αρχή του φθινοπώρου, ας θυμόμαστε ότι η φροντίδα της ψυχικής μας υγείας θα πρέπει να είναι προτεραιότητά μας.

“… Η κατάθλιψη είναι τόσο ύπουλη που είναι αδύνατο να δει κανείς το τέλος…” Wurtzel Elizabeth

Θεώνη Διαμαντοπούλου ψυχολόγος, University of Essex.