Η Δήμητρα Παπαδοπουλου, ερευνήτρια ΠΑΔΑ, σε συνέντευξη στον Θεοδόση Γκελτή, Κοινωνικό Λειτουργό, Εκπαιδευτικό απαντά σχετικά με τον κοινωνικό ρόλο του πανεπιστημίου.
Ποιος είναι ο κοινωνικός ρόλος ενός μεγάλου πανεπιστημίου που γειτνιάζει με περιοχές με σημαντικές κοινωνικές ανισότητες (Περιστέρι, Αιγάλεω, Αγία Βαρβάρα). / Ποια είναι η σημασία του πανεπιστημίου στην κοινωνική ανάπτυξη της περιοχής που εδρεύει;
Δημόσιο Δωρεάν Πανεπιστήμιο
Το δημόσιο δωρεάν πανεπιστήμιο που γειτνιάζει με περιοχές με σημαντικές κοινωνικές ανισότητες, όπως το Περιστέρι, το Αιγάλεω και η Αγία Βαρβάρα, μπορεί να διαδραματίσει έναν πολύ σημαντικό και πολυδιάστατο ρόλο σε κοινωνικό επίπεδο με επίκεντρο την προώθηση της κοινωνικής δικαιοσύνης, της ισότητας και της αλληλεγγύης.
Αρχικά, πρέπει να τονιστεί πως βασική προϋπόθεση για να ενισχυθεί ο κοινωνικός ρόλος του πανεπιστημίου είναι η καθολική και ισότιμη πρόσβαση στην εκπαίδευση, η οποία συμβάλλει στην άρση των ανισοτήτων και την ενίσχυση της κοινωνικής κινητικότητας. Το πανεπιστήμιο επομένως, πρέπει να είναι και να παραμείνει προσβάσιμο σε όλους, ανεξάρτητα από την οικονομική τους κατάσταση και αυτό μπορεί να επιτευχθεί μόνο μέσω της διατήρησης του δωρεάν χαρακτήρα του.
Συνεργασία με την Τοπική Κοινότητα
Το πανεπιστήμιο πρέπει επίσης να λειτουργεί συνεργατικά με την τοπική κοινότητα, αναγνωρίζοντας και αντιμετωπίζοντας τις ιδιαίτερες ανάγκες και τα προβλήματά της. Μέσα από τη συμμετοχή σε κοινοτικές δράσεις και την ανάπτυξη κοινών προγραμμάτων (πολιτισμός, περιβάλλον, δια βίου εκπαίδευση κ.λπ.), μπορεί να ενισχύσει την κοινωνική συνοχή, ενδυναμώνοντας τους ανθρώπους της κοινότητας στην πράξη και λειτουργώντας σαν ένα φυσικό, αλλά και συμβολικό σημείο αναφοράς, οι δράσεις του οποίου δε θα αφορούν αποκλειστικά τους φοιτητές του, αλλά και το σύνολο των ανθρώπων που κατοικούν γύρω από αυτό, με ένα τρόπο ισότιμο.
Ανάπτυξη Κριτικής Σκέψης και Πολιτικής Συνείδησης
Η εκπαίδευση στο πανεπιστήμιο πρέπει να ενθαρρύνει την ανάπτυξη κριτικής σκέψης και πολιτικής κουλτούρας στους φοιτητές, καθώς και την ενεργή συμμετοχή τους στους κοινωνικούς αγώνες. Οι φοιτητές μπορούν να γίνουν φορείς αλλαγής στις κοινότητές τους, προωθώντας τις αξίες της κοινωνικής δικαιοσύνης και της αλληλεγγύης, μέσω της συμμετοχικότητας σε συλλογικές διεργασίες, πολιτικούς σχηματισμούς και κινηματικές πρωτοβουλίες. Οι άνθρωποι του πανεπιστημίου-οι διδάσκοντες του- έχουν το χρέος μέσω της προώθησης της ελευθερίας του λόγου και της ακαδημαϊκής ελευθερίας να ενθαρρύνουν τους φοιτητές να αναπτύξουν κριτική σκέψη και να αμφισβητούν τις κατεστημένες δομές εξουσίας και ανισότητας. Αυτό θα οδηγήσει στη δημιουργία μιας χειραφετημένης κοινωνίας που είναι ικανή να αντισταθεί στην καταπίεση και να προωθήσει κοινωνικές αλλαγές.
Έρευνα με Κοινωνικό Προσανατολισμό
Η έρευνα που διεξάγεται στο πανεπιστήμιο οφείλει να έχει κοινωνικό προσανατολισμό, στοχεύοντας στην αντιμετώπιση των προβλημάτων που αντιμετωπίζουν οι γειτονικές κοινότητες. Αυτό μπορεί να περιλαμβάνει έρευνα για την κοινωνική ανισότητα, την ανεργία, την υγεία, την εκπαίδευση, την παιδική προστασία και άλλα κοινωνικά ζητήματα. Τα αποτελέσματα αυτής της έρευνας μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την ανάπτυξη πολιτικών και πρακτικών που θα βελτιώσουν την ποιότητα της ζωής των κατοίκων.
Αντίσταση στην Ιδιωτικοποίηση του Πανεπιστημίου και την Εμπορευματοποίηση της γνώσης
Το πανεπιστήμιο πρέπει να αντιστέκεται στις τάσεις ιδιωτικοποίησης και εμπορευματοποίησης της εκπαίδευσης, προστατεύοντας τον δημόσιο χαρακτήρα του και διασφαλίζοντας ότι η εκπαίδευση παραμένει δικαίωμα όλων και όχι προνόμιο των λίγων.
Ποιες θεωρείτε ότι είναι οι πολιτισμικές ζυμώσεις που γίνονται μεταξύ των κατοίκων και των φοιτητών και πως το πανεπιστήμιο διαμεσολαβεί σε αυτές;
Oι πολιτισμικές ζυμώσεις μεταξύ των κατοίκων των γειτονικών περιοχών, οι οποίες βιώνουν κοινωνικές ανισότητες και των φοιτητών του πανεπιστημίου μπορούν να ειδωθούν ως μια δυναμική αλληλεπίδραση που εμπλουτίζει και μεταμορφώνει τόσο τις κοινότητες όσο και το πανεπιστήμιο. Το πανεπιστήμιο, σε αυτό το πλαίσιο, διαμεσολαβεί και ενισχύει αυτές τις ζυμώσεις με διάφορους τρόπους:
Ανταλλαγή Γνώσεων και Εμπειριών
Οι φοιτητές φέρνουν μαζί τους νέες ιδέες, γνώσεις και πολιτισμικά ερεθίσματα, τα οποία μοιράζονται με τους κατοίκους των τοπικών κοινοτήτων. Αυτή η ανταλλαγή μπορεί να γίνει μέσω κοινοτικών προγραμμάτων, εκδηλώσεων και συνεργασιών. Οι κάτοικοι, με τη σειρά τους, προσφέρουν στους φοιτητές πολύτιμες γνώσεις για την τοπική ιστορία, τις παραδόσεις και τις καθημερινές προκλήσεις που αντιμετωπίζουν.
Δημιουργία Κοινοτήτων Αλληλεγγύης
Το πανεπιστήμιο μπορεί να λειτουργήσει ως κέντρο αλληλεγγύης, όπου φοιτητές και κάτοικοι συνεργάζονται για την αντιμετώπιση κοινών προβλημάτων, όπως η ανεργία, η φτώχεια και η κοινωνική ανισότητα. Μέσα από συλλογικές δράσεις και πρωτοβουλίες, όπως η δημιουργία ελεύθερων κοινωνικών χώρων, η παροχή δωρεάν μαθημάτων και η οργάνωση κοινωνικών ή πολιτιστικών εκδηλώσεων, ενισχύεται η κοινωνική συνοχή και η αλληλοϋποστήριξη.
Πολιτιστική Αλληλεπίδραση
Οι πολιτιστικές εκδηλώσεις, όπως φεστιβάλ, θεατρικές παραστάσεις, εκθέσεις και μουσικές βραδιές, που διοργανώνονται από το πανεπιστήμιο, παρέχουν ευκαιρίες για πολιτισμική αλληλεπίδραση και αμοιβαία ανταλλαγή εμπειριών και σκέψεων. Αυτές οι εκδηλώσεις μπορούν να λειτουργήσουν ως γέφυρες που συνδέουν διαφορετικές πολιτισμικές/κοινωνικές ομάδες.
Πώς φαντάζεστε το μέλλον του ΠΑΔΑ αλλά και το δικό σας μέλλον στο ΠΑΔΑ;
Το ΠΑΔΑ στο μέλλον
Το Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής μπορώ να το φανταστώ στο μέλλον, μόνο ως έναν χώρο ταυτισμένο με τις αξίες της κοινωνικής δικαιοσύνης και της αλληλεγγύης, κι εγώ θα επιθυμούσα να υπηρετώ τις αξίες αυτές συνεχίζοντας την εργασία στις αίθουσες διδασκαλίας και την έρευνα στο πεδίο των καταστροφών. Στη δική μου σκέψη, το ΠΑΔΑ αναδεικνύεται σε ένα κέντρο κοινωνικών και πολιτικών ζυμώσεων, όπου φοιτητές, καθηγητές και εργαζόμενοι δρουν από κοινού με τις τοπικές κοινότητες, με σκοπό το κοινό καλό. Οι δράσεις αυτές μπορεί να περιλαμβάνουν προγράμματα υποστήριξης-πρόληψης-ευαισθητοποίησης, εκπαιδευτικά εργαστήρια (βλ. Κέντρο Έρευνας Κοινωνικών και Ανθρωπιστικών Κρίσεων) ή ακόμη και πρωτοβουλίες για την καταπολέμηση της φτώχειας και των ανισοτήτων.
Κέντρο Έρευνας Κοινωνικών και Ανθρωπιστικών Κρίσεων
Μεταξύ άλλων, οι δράσεις που σχεδιάζουμε ή ήδη υλοποιούμε σε συνεργασία με άλλους φορείς, μέσω του Κέντρου Έρευνας Κοινωνικών και Ανθρωπιστικών Κρίσεων (ΚΕΚΑΚ), είναι η δωρεάν εκπαίδευση κοινωνικών λειτουργών στη διαχείριση ανθρωπιστικών κρίσεων μετά από καταστροφές (ΚΕΚΑΚ-ΣΚΛΕ), η ανάπτυξη δωρεάν προγραμμάτων μεταπτυχιακών σπουδών (με χρηματοδότηση από κοντινό δήμο), η ανάπτυξη καινοτόμων πρακτικών στον κομβικό τομέα τη παιδικής προστασίας, η εφαρμογή καινοτόμων προγραμμάτων στην κοινότητα (κοινωνική και πολιτιστική συνταγογράφηση) κ.α. Οι σκέψεις μας και οι προτάσεις μας για το μέλλον είναι ακόμη πολλές και βασίζονται πάντοτε στην εκτίμηση αναγκών που πραγματοποιούμε μέσω των ερευνών μας στις κοινότητες, με τις οποίες ερχόμαστε σε μία συμμετοχική αλληλεπίδραση.
Παπαδοπούλου Δήμητρα,
Διδακτορική ερευνήτρια
Κέντρο Έρευνας Κοινωνικών και Ανθρωπιστικών Κρίσεων
