Του Αποστόλη Ηλιόπουλου
Στους πολυσύχναστους δρόμους της πόλης μας, ανάμεσα στο τσιμέντο και το ατσάλι, βρίσκομαι γοητευμένος από την παρουσία αδέσποτων ζώων. Αυτά τα πλάσματα, που συχνά παραβλέπονται ή ξεχνιούνται, επιδεικνύουν μια βαθιά ανθεκτικότητα και προσαρμοστικότητα που αντηχεί στην ανθρώπινη εμπειρία.
Στην αδάμαστη περιπλάνησή τους, αυτά τα ζώα περιηγούνται σε έναν κόσμο που δεν έχει σχεδιαστεί για αυτά, χαράσσοντας την ύπαρξή τους στα διάκενα της αστικής ζωής. Η απλή παρουσία τους χρησιμεύει ως μια ντελικάτη υπενθύμιση της ευθραυστότητας και της επιμονής της ίδιας της ζωής. Σε αυτόν τον λεπτό χορό ανάμεσα στο ανθρώπινο και το αδάμαστο αναδύεται μια ιδιαίτερη ευαισθησία.
Όταν παρατηρώ μια αδέσποτη γάτα να κάνει ελιγμούς στα στενά σοκάκια ή όταν βλέπω έναν αδέσποτο σκύλο να αναζητά παρηγοριά στη ζεστασιά μιας ηλιαχτίδας, μου θυμίζει την εγγενή αρμονία που μπορεί να βρεθεί μέσα στο χάος. Ο ελεύθερος χαρακτήρας τους έρχεται σε πλήρη αντίθεση με τα όρια του αστικού μας περιβάλλοντος, ωστόσο, εν τέλει είναι αναπόσπαστο μέρος του ψηφιδωτού μιας σύγχρονης πόλης.
Υπάρχει ομορφιά στις συμπτωματικές συναντήσεις με αυτά τα πλάσματα. Η παρουσία τους προκαλεί μια σειρά συναισθημάτων – μια αίσθηση κοινής ευαλωτότητας, μια λαχτάρα για σύνδεση και μια υπενθύμιση της δικής μας θέσης μέσα στην περίπλοκη ταπετσαρία της ζωής. Είναι μέσα από τα μάτια τους που παίρνουμε μια γεύση από την αφιλτράριστη πραγματικότητα που υπάρχει πέρα από την ανθρωποκεντρική μας οπτική. Είναι μια σύνδεση με την εξοχή που έχουμε εγκαταλείψει, η υπενθύμιση μιας ανάγκης που δεν σταματά να υπάρχει και την οποία θα δούμε στις ανεπιτήδευτες αντιδράσεις των μικρών παιδιών.
Ως ευαισθητοποιημένος καλλιτέχνης, προσπαθώ να αποτυπώσω αυτές τις εφήμερες στιγμές και να τις ενσωματώσω στην οπτική μου. Επιδιώκω να μεταδώσω την εγγενή αξιοπρέπεια και την ανθεκτικότητα αυτών των αδέσποτων ζώων, ρίχνοντας φως στην ύπαρξή τους και προσκαλώντας τους άλλους να σταματήσουν, να προβληματιστούν και ίσως να επανεξετάσουν τη σχέση τους με τον φυσικό κόσμο.
Στην παρουσία αδέσποτων ζώων, βρίσκω μια βαθιά ομορφιά που βρίσκεται στην αλληλεπίδραση μεταξύ του χάους του αστικού περιβάλλοντος και της ενστικτώδους επιβίωσης αυτών των πλασμάτων. Η παρουσία τους χρησιμεύει ως υπενθύμιση ότι μέσα στις οργανωμένες δομές της κοινωνίας, υπάρχει χώρος για το αδάμαστο, το απροσδόκητο και την ανυποχώρητη ομορφιά της ζωής σε όλες τις μορφές της.
Ως κοινωνιολόγος έχω και μια διαφορετική οπτική. Καθώς η ματιά μου δεν είναι δημοσιογραφική δεν θα αναρωτηθώ ποια θα είναι η τύχη των αδέσποτων γατιών που εξαρτώνται από τη φιλοζωία των συμπολιτών μου, αν θα υιοθετηθούν κάποια στιγμή, αν υιοθετήθηκαν όλα τα αδέσποτα σκυλάκια, καθώς πολύ σπάνια πλέον θα συναντήσω κάποιο στο δρόμο μου, ή αν είχαν διαφορετική μοίρα, ούτε θα ανατρέξω σε κάθε ανάμνηση που έχω από προειδοποιήσεις για «φόλες» που έχω λάβει από φιλόζωους αυτά τα εφτά χρόνια στους καθημερινούς περιπάτους μου με την σκυλίτσα μου, την Μπίμπη. Θα ήθελα όμως να καταθέσω μερικές σκέψεις μου.
Τα αδέσποτα ζώα σε μια πόλη πρέπει να αντιμετωπίζονται με συμπόνια, φροντίδα και δέσμευση για την ευημερία τους από πολίτες και πολιτεία. Η ατομική πρωτοβουλία είναι απαραίτητη, αλλά δεν είναι αρκετή.
Απαραίτητη είναι η εφαρμογή ολοκληρωμένου προγράμματος διαχείρισης αδέσποτων ζώων: Οι πόλεις πρέπει να αναπτύξουν και να εφαρμόσουν προγράμματα που να ανταποκρίνονται στις ανάγκες των αδέσποτων ζώων. Αυτό μπορεί να περιλαμβάνει έναν συνδυασμό πρωτοβουλιών, όπως προγράμματα trap-neuter-return (TNR), εκστρατείες υιοθεσίας και δημόσια εκπαίδευση σχετικά με την υπεύθυνη ιδιοκτησία κατοικίδιων ζώων.
Επίσης, η παροχή τροφής, νερού και στέγης: Η δημιουργία σταθμών σίτισης και πηγών νερού σε καθορισμένες περιοχές μπορεί να βοηθήσει να διασφαλιστεί ότι τα αδέσποτα ζώα έχουν πρόσβαση στην κάλυψη των βασικών τους αναγκών. Επιπλέον, η παροχή επαρκών επιλογών καταφυγίου, όπως π.χ. κοινοτικά καταφύγια γατών ή προστατευόμενες περιοχές, μπορεί να τις προστατεύσει από τις δύσκολες καιρικές συνθήκες.
Προώθηση του πληθυσμιακού ελέγχου μέσω της στείρωσης: Ένας από τους πιο αποτελεσματικούς τρόπους διαχείρισης πληθυσμών αδέσποτων ζώων είναι μέσω προγραμμάτων στείρωσης. Με τη στείρωση των αδέσποτων ζώων, ο αριθμός τους μπορεί να ελεγχθεί, με τελικό στόχο την ευημερία και την καλοζωία τους.
Απαραίτητη είναι επίσης η ενθάρρυνση της συμμετοχής της κοινότητας, της ενεργοποίησης της στη φροντίδα των αδέσποτων ζώων. Στόχος είναι να ευαισθητοποιηθούν όλοι οι κάτοικοι, να αναφέρουν θεάσεις αδέσποτων, να γίνουν εθελοντές σε καταφύγια ζώων ή να συμμετέχουν σε εκδηλώσεις υιοθεσίας. Η συνεργασία μεταξύ των τοπικών αρχών, των φιλοζωικών οργανώσεων και των ενδιαφερόμενων πολιτών μπορεί να κάνει σημαντική διαφορά στη βελτίωση της ζωής των αδέσποτων ζώων. Αυτό μπορεί να πραγματοποιηθεί με την εκπαίδευση του κοινού μέσω εκστρατειών, εργαστηρίων και σχολικών προγραμμάτων ώστε να αναπτυχθεί η ενσυναίσθηση και να καλλιεργηθεί ένα αίσθημα ευθύνης απέναντι στα αδέσποτα ζώα: Η ευαισθητοποίηση σχετικά με την υπεύθυνη ιδιοκτησία κατοικίδιων ζώων, τη σημασία της στείρωσης και την ανθρώπινη μεταχείριση των ζώων είναι ζωτικής σημασίας.
Συνεπεία των προηγούμενων είναι η ανάγκη διευκόλυνσης των προσπαθειών υιοθεσίας και μετεγκατάστασης: Τα αδέσποτα ζώα που είναι υγιή και μπορούν να κοινωνικοποιηθούν θα πρέπει να έχουν την ευκαιρία να βρουν σπίτια με αγάπη. Τα καταφύγια ζώων και οι οργανώσεις διάσωσης πρέπει να υποστηρίζονται και να ενθαρρύνονται να παρέχουν την κατάλληλη κτηνιατρική φροντίδα, αποκατάσταση, αλλά και υπηρεσίες υιοθεσίας. Η συνεργασία με κτηνιατρικές υπηρεσίες είναι επίσης αναγκαία, όπως π.χ. σύναψη συμφωνιών με τοπικούς κτηνιάτρους για την παροχή οικονομικά προσιτής κτηνιατρικής περίθαλψης για αδέσποτα ζώα, συμπεριλαμβανομένων εμβολιασμών, πρόληψης ασθενειών και θεραπείας για τραυματισμούς ή ασθένειες.
Τέλος χρειάζεται αυστηρή εφαρμογή νόμων και κανονισμών: Θέσπιση και επιβολή νόμων για την καλή διαβίωση των ζώων, νόμων που προστατεύουν τα αδέσποτα ζώα από την κακοποίηση, την παραμέληση και τη σκληρότητα. Αυστηρότερες ποινές για την κακοποίηση ζώων ίσως μπορούν να λειτουργήσουν αποτρεπτικά και να προωθήσουν μια κουλτούρα συμπόνιας και σεβασμού για όλα τα ζώα.
Είναι σημαντικό να αναγνωριστεί ότι η αντιμετώπιση του ζητήματος των αδέσποτων ζώων απαιτεί μια πολύπλευρη προσέγγιση που συνδυάζει ανθρώπινες μεθόδους, συμμετοχή της κοινότητας και μακροπρόθεσμη δέσμευση για την καλή διαβίωση των ζώων. Αντιμετωπίζοντας τα αδέσποτα ζώα με ευγένεια και εφαρμόζοντας αποτελεσματικές στρατηγικές διαχείρισης, οι πόλεις μπορούν να προσπαθήσουν να δημιουργήσουν περιβάλλοντα όπου τόσο οι άνθρωποι όσο και τα ζώα μπορούν να συνυπάρχουν αρμονικά. Το Περιστέρι σίγουρα μπορεί να δώσει το παράδειγμα. Η θέληση υπάρχει, οι άνθρωποι είναι έτοιμοι.
