Το μεγάλο θέμα της λειψυδρίας- Θα διψάσει η Αττική;

Επιμέλεια: Γιούλη Ηλιοπούλου

Θα «διψάσει» τελικά η Αττική και ολόκληρη η χώρα; Πόσα είναι τα αποθέματα νερού σε Μόρνο, Μαραθώνα, Υλίκη, στις κύριες πηγές απ’ όπου προέρχεται το νερό που πίνουμε στο λεκανοπέδιο; Πολλές φορές στο παρελθόν τα ερωτήματα αυτά εμφανίζονταν επιτακτικά, αλλά τα τελευταία χρόνια είναι πιο επιτακτικά από ποτέ και αποκαλύπτουν μια κατάσταση η οποία είναι επείγουσα και κάπως τρομακτική. Όποτε διαβάζω τα αντίστοιχα δημοσιεύματα και αποτελέσματα ερευνών και μετρήσεων, θυμάμαι τις «δυστοπικές» ταινίες που έχω κατά καιρούς δει, σε ένα μακρινό μέλλον, με απόλυτη απουσία νερού στον πλανήτη και ανθρώπους απεγνωσμένους να ψάχνουν έναν τρόπο να ανακαλύψουν πόσιμο νερό, δολοφονώντας τους συνανθρώπους τους- «αντιπάλους» στο κυνήγι αυτό. Μπορεί να είναι υπερβολικό τα παράδειγμα, αλλά αποτυπώνει σε μεγάλο βαθμό την επικινδυνότητα από τη λειψυδρία. Το νερό άλλωστε είναι το απολύτως απαραίτητο στοιχείο για την ανθρώπινη επιβίωση.

Όσα διαβάζουμε πάντως είναι απογοητευτικά. Και έρχεται καλοκαίρι. Συγκεκριμένα, σχετικά με την κατάσταση στην Αττική, είναι χαρακτηριστικό ότι τον προηγούμενο μήνα, δηλαδή από τις 17 Φεβρουαρίου έως και τις 17 Μαρτίου, τα ημερήσια αποθέματα υδάτων από τους ταμιευτήρες που υδροδοτούν την Αττική ήταν περίπου στα 665 εκατ. κυβικά μέτρα ημερησίως. Δηλαδή ήταν μειωμένα κατά περίπου 26% σε σχέση με το ίδιο διάστημα πέρυσι όταν τα ημερήσια αποθέματα ήταν γύρω στα 900 εκατ. κυβικά μέτρα/μέρα.

Μάλιστα, εάν τα σημερινά αποθέματα συγκριθούν με τις ίδιες ημέρες του 2023 που έφταναν τα 1,1 δισ. κυβικά μέτρα/ημέρα καθώς και με τις αντίστοιχες του 2022 και 2021 που άγγιζαν τα 1,3 δισ. κυβικά μέτρα ανά ημέρα, θα φανεί η τεράστια διαφορά. Με άλλα λόγια, εντός 3 ετών – από το 2022 έως σήμερα – τα αποθέματα περιορίστηκαν σχεδόν στο μισό.

Δεν βρέχει στην Αττική

Σύμφωνα με τα όσα διαβάσαμε στον «Οικονομικό Ταχυδρόμο» ο διευθυντής της Εθνικής Μετεωρολογικής Υπηρεσίας κ. Θοδωρής Κολυδάς, δήλωσε ότι στο ξεκίνημα του φετινού υδρολογικού έτους (ξεκινά την 1η Οκτωβρίου) οι βροχές ήταν σε πολύ χαμηλά επίπεδα, κυρίως τον Οκτώβριο και τον Νοέμβριο. Και «το νερό δεν κατάφερε, όπως φαίνεται, να αναπληρώσει στη λεκάνη απορροής του Εύηνου και του Μόρνου, τα χαμένα αποθέματα», όπως χαρακτηριστικά αναφέρει ο μετεωρολόγος.

Οι μεγαλύτερες απώλειες υδάτων πάντως καταγράφονται στον Μόρνο. Ειδικότερα, ανά ταμιευτήρα, τα απολήψιμα αποθέματα την 17η Μαρτίου 2025 και την 17η Μαρτίου 2024 ήταν:

– στον Μόρνο 350 εκατ. κυβικά νερού εχθές, από 500 εκατ. κυβικά πέρυσι την ίδια ημέρα

- στον Εύηνο 25 εκατ. κυβικά υδάτων χθες ενώ πέρυσι ήταν στα 54 εκατ. κυβικά

– στον Μαραθώνα 20 εκατ. κυβικά χθες, από 22,7 εκατ. πέρυσι και

– στην Υλίκη 262 εκατ. κυβικά χθες, από 355,5 εκατ. κυβικά αντίστοιχα πέρυσι

Αποκαλύπτεται ξανά το θαμμένο χωριό του Μόρνου

Στον Μόρνο, στο χωριό Κάλλιο Φωκίδας οι περίπου 60 κάτοικοι κάθε μέρα παρατηρούν τα νερά της λίμνης να μειώνονται και τα θαμμένα μέσα στο νερό κτίσματα του χωριού να βγαίνουν στην επιφάνεια.

Το έτος 1980 όταν ολοκληρώθηκε η τεχνική λίμνη του Μόρνου οι κάτοικοι που ήταν εκεί αναγκάστηκαν να μετακομίσουν σε υψόμετρο 390 μέτρων και να δημιουργήσουν νέο οικισμό. Τα περίπου 80 σπίτια στο βυθισμένο στα νερά τις λίμνης χωριό Κάλλιο μαζί και η εκκλησία τους και το Δημοτικό τους Σχολείο «θυσιάστηκαν» για την ύδρευσης της Αθήνας.

Τώρα όμως ξαναβγαίνουν στην επιφάνεια, λόγω της λειψυδρίας.

Υπάρχει σχέδιο;

Το ερώτημα που προφανώς προκύπτει είναι αν υπάρχουν στα σκαριά έργα που θα διασφαλίσουν την υδροδότηση της Αθήνας. Αν μπει κανείς στην ιστοσελίδα της ΕΥΔΑΠ, μπορεί να διαβάσει τα εξής:

Εσύ κάνεις ό,τι μπορείς για την εξοικονόμηση του νερού;

Τα τελευταία χρόνια, παρατηρούνται έντονα φαινόμενα ξηρασίας και ανομβρίας, που σε συνδυασμό με την αύξηση των επιπέδων θερμοκρασίας και σκόνης του φετινού καλοκαιριού, έχουν φέρει στο προσκήνιο την ανάγκη για δράση με σκοπό τον περιορισμό της σπατάλης νερού.

Στην Αττική, τα αποθέματα νερού περιορίζονται σημαντικά ενώ ταυτόχρονα υφίσταται και σημαντικά αυξημένη κατανάλωση της τάξεως 8% έως 10% το πρώτο εξάμηνο του έτους σε σχέση με το αντίστοιχο εξάμηνο του 2023.

Εμείς κάνουμε επενδυτικά έργα 400.000.000€..

Στην ΕΥΔΑΠ, ήδη, ενεργούμε προληπτικά, αναπτύσσοντας ένα δεκαετές επενδυτικό πλάνο με έμφαση στα έργα εξοικονόμησης, επαναχρησιμοποίησης νερού και αναβάθμισης των δικτύων, ώστε να εξασφαλιστεί η βέλτιστη αξιοποίηση του πιο πολύτιμου αγαθού για τη ζωή.

- Έργα βελτιστοποίησης της λειτουργίας του δικτύου ύδρευσης, που περιλαμβάνουν αντικαταστάσεις, βέλτιστη διαχείριση πίεσης, επισκευή διαρροών (σταδιακή αντικατάσταση 840 χλμ. αγωγών)

- Εγκατάσταση έξυπνων οικιακών μετρητών

- Έργα για την επαναχρησιμοποίηση του ανακυκλωμένου νερού των ΚΕΛ Ανατολικής Αττικής

- Επεμβάσεις στο Αδριάνειο Υδραγωγείο (τοποθέτηση 3,5 χλμ. δικτύου άρδευσης)

- Συνεργασία με τους Αγροτικούς Συνεταιρισμούς για βιώσιμη άρδευση με ανακυκλωμένο νερό.

Είναι καιρός να αλλάξουμε όλοι συνήθειες.

Να δράσουμε αποφασιστικά, για να προστατεύσουμε τον πολυτιμότερο μας πόρο… το Νερό!

Ο καθένας από εμάς μπορεί να κάνει τη διαφορά, για να διασφαλίσουμε, όλοι μαζί, τα διαθέσιμα αποθέματα νερού και να προλάβουμε τις επιπτώσεις μιας πιθανής λειψυδρίας.

Εσύ αλλάζεις τις συνήθειές σου και κλείνεις τη βρύση.. μέσα στο σπίτι .. έξω απ’ το σπίτι ..εμείς αλλάζουμε το δίκτυο.

Εντάξει με τις προτροπές της εταιρίας, αλλά νομίζω ότι με σοβαρότητα οφείλουν όλοι οι φορείς να δράσουν άμεσα και αποτελεσματικά. Σίγουρα η ατομική μας ευθύνη είναι τεράστια αλλά η διαχείριση που δεν περνά από το χέρι του πολίτη, είναι το πρώτο στο οποίο πρέπει να στραφεί η προσοχή όλων των υπεύθυνων.

Διαβάσαμε ακόμη σε αντίστοιχα δημοσιεύματα τα εξής:

Προωθούνται άμεσα και κατεπειγόντως έργα διασύνδεσης των ποταμών Κρικελιώτη και Καρπενησιώτη με τον ταμιευτήρα του Ευήνου, διασφαλίζοντας την επάρκεια υδάτων ακόμη και σε ακραίες συνθήκες.

Παράλληλα, έχουν τεθεί σε λειτουργία τα αντλιοστάσια της Υλίκης, ενώ εκσυγχρονίζονται και επαναλειτουργούν οι γεωτρήσεις της Μαυροσουβάλας. Επιπλέον, εξετάζεται η δυνατότητα αξιοποίησης υπόγειων υδροφορέων κατά μήκος του υδραγωγείου του Μόρνου, συμπεριλαμβανομένου του Βοιωτικού Κηφισού.

Ταυτόχρονα, διερευνάται η δυνατότητα χρήσης υφάλμυρου νερού από αξιοποιήσιμα κοιτάσματα στην ευρύτερη περιοχή του υδραγωγείου Μόρνου (π.χ. στην Κίρρα), καθώς και η πιθανότητα αξιοποίησης θαλασσινού νερού μέσω εγκαταστάσεων αφαλάτωσης, για τις οποίες δρομολογούνται οι σχετικές μελέτες.

Στο ίδιο μήκος κύματος ο Διευθύνων Σύμβουλος της ΕΥΔΑΠ κ. Χάρης Σαχίνης, ανέφερε μιλώντας σε δημοσιογράφους ότι η εταιρεία επεξεργάζεται και άλλα πιο άμεσα εναλλακτικά σενάρια στην περίπτωση που οι επόμενοι μήνες είναι άνυδροι.

Τα τάνκερ της ΕΥΔΑΠ

Όπως επεσήμανε, εάν δεν προχωρήσουν γρήγορα τα απαιτούμενα έργα και συνεχιστεί και η ανομβρία, η ΕΥΔΑΠ εξετάζει – σε περίπτωση ανάγκης – το ερχόμενο καλοκαίρι να φέρει νερό με μεγάλα τάνκερ από τις εκβολές του Αχελώου, είτε σε εγκαταστάσεις στα Άσπρα Σπίτια είτε στη Θίσβη και από εκεί το νερό να μεταφερθεί στο κανάλι της ΕΥΔΑΠ.

Ο σχεδιασμός περιλαμβάνει την ενοικίαση, τους θερινούς μήνες, τριών τάνκερ χωρητικότητας 100.000 κυβικών το καθένα. «Είναι μια περιορισμένη από πλευράς χρονικής διάρκειας λύση που θα εφαρμοστεί μόνο σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης και σε περίπτωση που δεν βρέξει και τα άλλα έργα δεν προχωρήσουν στο χρόνο που απαιτείται. Στόχος είναι να μπορέσουνε να φέρουμε νερό για να μην διψάσει η πόλη».

Παρέμβαση και του Αρείου Πάγου για τη λειψυδρία

Ο Άρειος Πάγος από την πλευρά του έχει ζητήσει άμεση παρέμβαση των εισαγγελέων για παράνομες γεωτρήσεις και κλοπή νερού. Μάλιστα εξέδωσε εγκύκλιο για την ορθολογικότερη διαχείριση των υδάτων, προειδοποιώντας ότι οι επιπτώσεις της μείωσης των υδατικών χώρων είναι έντονες και πολλές περιοχές της χώρας βρίσκονται ή αναμένεται να βρεθούν σε ανησυχητική κατάσταση. Την εν λόγω εγκύκλιο υπογράφει η Εισαγγελέας του Αρείου Πάγου Γεωργία Αδειλίνη ζητώντας από τους συναδέλφους της να επαγρυπνούν και να προχωρούν στις αναγκαίες ποινικές διώξεις εφαρμόζοντας το νόμο όταν αυτός παραβιάζεται.

Όπως αναφέρει η Εισαγγελέας «οι παράνομες γεωτρήσεις, όσο και η ανέλεγκτη λήψη ύδατος από τις νόμιμες γεωτρήσεις, χωρίς την τήρηση οιουδήποτε ανωτάτου ορίου (πλαφόν) για την ποσότητα που δικαιούνται οι κατά νόμο δικαιούχοι αυτών, συνιστούν, εκτός των άλλων και αξιόποινες πράξεις».

Σύμφωνα με την εγκύκλιο, η Εισαγγελέας του Αρείου Πάγου σημειώνει πως «για να μην μπορεί συνεπώς, έστω και καθ’ υπερβολή, να πει κανείς ότι “στη χώρα μας το νερό το πετάμε”, απαιτείται, εκτός από την αυτονόητη επαγρύπνηση των αρμοδίων αρχών με επίταση των ελέγχων σε κάθε κατεύθυνση, ήτοι των γεωτρήσεων βιομηχανιών, αγροτών, ξενοδοχείων και κάθε είδους άλλων επιχειρήσεων και η συνδρομή των Εισαγγελιών όλης της χώρας για τη διασφάλιση, στο μέτρο των αρμοδιοτήτων μας, της ορθολογικότερης, κατά το δυνατόν, διαχείρισης των υδατικών πόρων όλης της επικράτειας».

Από πού παίρνουμε νερό στη Δυτική Αττική;

Κάτι πολύ ενδιαφέρον που ανακαλύψαμε στην ιστοσελίδα της ΕΥΔΑΠ είναι η πληροφορίες για τις Μονάδες Επεξεργασίας Νερού (ΜΕΝ).

Οι Μονάδες Επεξεργασίας Νερού (ΜΕΝ) έχουν καθοριστική σημασία για το νερό που πίνουμε, καθώς σε αυτές το νερό υποβάλλεται σε επεξεργασία, που το καθιστά πόσιμο. Οι ΜΕΝ στο Λεκανοπέδιο της Αττικής βρίσκονται στο Γαλάτσι, στις Αχαρνές, στο Πολυδένδρι και τη Μάνδρα Ασπροπύργου. Εμείς στα δυτικά παίρνουμε νερό από τη Μονάδα του Ασπροπύργου.

Οι μονάδες είναι οι παρακάτω:

ΜΕΝ ΓΑΛΑΤΣΙΟΥ

Η εγκατάσταση άρχισε να λειτουργεί το Δεκέμβριο του 1931 με δύο βασικούς για την εποχή νεωτερισμούς: την απολύμανση του νερού με χλώριο και τη χρησιμοποίηση θειικού αργιλίου για την επιτάχυνση της διαύγασης του νερού. Η μονάδα επεκτάθηκε διαδοχικά το 1952 και το 1964 και βρίσκεται σε υψόμετρο 159 μ. Η διυλιστική της ικανότητα είναι περίπου 540.000 κ. μ. νερού ημερησίως και τροφοδοτεί το κέντρο της Αθήνας και το Δήμο του Πειραιά.

ΜΕΝ ΑΧΑΡΝΩΝ

H κατασκευή της ΜΕΝ Αχαρνών βοήθησε σημαντικά στην αντιμετώπιση της αυξανόμενης κατανάλωσης νερού μετά το 1970. Άρχισε να λειτουργεί το 1978 και επεκτάθηκε το 1989 και το 1992. Βρίσκεται σε υψόμετρο 232 μ. και η διυλιστική της ικανότητα είναι περίπου 850.000 κ. μ. νερού ημερησίως. Τροφοδοτεί το 60% των περιοχών του Λεκανοπεδίου και ειδικά τις περιοχές που βρίσκονται σε μεγάλο υψόμετρο.

ΜΕΝ ΠΟΛΥΔΕΝΔΡΙΟΥ

Η ΜΕΝ Πολυδενρίου άρχισε να λειτουργεί το 1986 και η διυλιστική της ικανότητα είναι 200.000 κ.μ. (σε περιπτώσεις αιχμής 300.000 κ.μ.) νερού ημερησίως. Βρίσκεται σε υψόμετρο 237 μ. και τροφοδοτεί τα ανατολικά και βόρεια προάστια της Αθήνας.

ΜΕΝ ΑΣΠΡΟΠΥΡΓΟΥ

Η ΜΕΝ Ασπροπύργου είναι γειτονική με το κανάλι του Μόρνου και άρχισε να λειτουργεί το 1997. Έχει διυλιστική ικανότητα περίπου 200.000 κ. μ. νερού ημερησίως και το υψόμετρό της είναι 232 μ. Τροφοδοτεί το Θριάσιο Πεδίο, τη Σαλαμίνα και τα δυτικά προάστια της Αθήνας.